Bilasizmi, nima uchun Yaponiya ilm-fan sohasida dunyodagi eng yetakchi mamlakatlardan biri hisoblanadi? Ularning o‘qituvchilari shu darajada kuchlimi? Yoki bolalaridagi aqliy salohiyat boshqa xalqlar farzandlaridan ustunroqmi?
Bu savol bo‘lg‘usi pedagog sifatida meni ko‘p o‘ylantirar edi. O‘rganishlardan ma’lum bo‘lmoqdaki, gap faqat o‘qituvchining bilimi yoki boladagi qobiliyatda emas, ta’lim sohasidagi to‘g‘ri yondashuvda ekan.
Misol uchun, ta’lim darajasi bo‘yicha barchani hayratga solib kelayotgan Yaponiya ta’lim tizimini tahlil qilsak, u yerda boshlang‘ich sinfdan boshlaboq bolalar mustaqil fikrlash, olamni idrok qilish, odamlar bilan muloqot qilish va mehnat tarbiyasiga o‘rgatilar ekan. Eng qizig‘i, yapon bolalariga boshlang‘ich sinflarda hech qanday baho qo‘yilmas, shunchaki ilm yo‘lidagi dastlabki ko‘nikmalar o‘rgatilar ekan. Natijani esa hammamiz ko‘rib-bilib turibmiz.
Bizda ham ta’lim tizimida ana shunday uslublardan foydalanish zarur deb o‘ylayman.
Misol uchun, texnologiya darslarida o‘quvchilar o‘rtasida tadbirkorlik faoliyati innovatsiyalar to‘lqinini yuzaga chiqarish va iqtisodiy o‘sishni ta’minlash imkoniyati mavjud. O‘quvchilarni ijodiy fikrlashga, yangi imkoniyatlarni o‘rganishga undash orqali texnologiya darslarida tadbirkorlarning keyingi avlodini shakllantirish mumkin. Amaliy loyihalar, real muammolar va soha mutaxassislari ishtirokidagi trening darslar yordamida yosh o‘g‘il-qizlarimizdagi ilk tadbirkorlik g‘oyalarini muvaffaqiyatli biznesga aylantirish juda oson.
Buning eng muhim shartlaridan biri – nazariya va amaliyot o‘rtasidagi tafovutni bartaraf etish, aksincha bu borada chambarchas uyg‘unlikni ta’minlash zarur.
Bundan tashqari, hamkorlik, muloqot, yetakchilik va jamoaviy ishlash kabi inson hayotida juda muhim bo‘lgan ko‘nikmalarni rivojlantirishga turtki beradi. Aslida bu ko‘nikmalar shu darajada muhimki, bola ertaga mustaqil hayotga qadam qo‘yganda, u qaysi sohada faoliyat yuritmasin barchasiga birday asqotadi. Guruhlarda ishlash, o‘z g‘oyalarini taqdim etish va potentsial investorlarga o‘z loyihalarini taklif qilish orqali o‘quvchilar o‘zlarining muloqot qobiliyatini oshirishi va bugungi raqobatbardosh mehnat bozorida muvaffaqiyatga erishish uchun zarur bo‘lgan ishonchni mustahkamlashi mumkin.
Yoshlar o‘rtasida tadbirkorlik faolligini rag‘batlantirish STEM (fan, texnologiya, muhandislik va matematika) sohalarida malakali mutaxassislarga bo‘lgan kuchli talabni qondirishga ham yordam beradi. Texnologiya innovatsiyalar va iqtisodiy o‘sishni ta’minlashda davom etar ekan, nafaqat texnik jihatdan malakali, balki ijodiy fikrlash va o‘zgarishlarni amalga oshirishga qodir bo‘lgan, kreativ fikrlovchi yoshlar avlodini shakllantirishga hissa qo‘shadi.
Muhimi, yoshlarni o‘zgacha fikrlash, yangi g‘oyalar bilan tajriba o‘tkazish va tadbirkorlik orzularini ro‘yobga chiqarishga undaydigan qulay muhit yaratib, sinfdan tashqarida ham ijodkorlik va tadbirkorlik ruhini tarbiyalashi mumkin. Ushbu innovatsiya madaniyati butun maktab jamoasiga to‘lqinli ta’sir ko‘rsatishi mumkin, professor-o‘qituvchilar, ma’murlar va boshqa o‘quvchilarni o‘qitish va o‘rganishga yangi yondashuvlarni qabul qilishga ilhomlantiradi.
Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, yoshlar o‘rtasida tadbirkorlik faolligini shakllantirish – innovatorlar, yetakchilar va tadbirkorlarning keyingi avlodini tayyorlash uchun katta yo‘l ochadi.
