Xalqimizning boy o‘tmishi bilan har qancha faxrlansak arziydi. O‘zbekistonning boy tarixini dunyoga yana ham yaxshiroq tanitish, madaniyatimiz haqidagi maʼlumotlarni kengroq yoyish lozim. Shunday xayrli ishlardan biri Fransiyada amalga oshirilmoqda.
Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Madaniyat va sanʼatni rivojlantirish jamg‘armasi tashabbusi bilan Fransiya poytaxti Parijda O‘zbekiston tarixi va madaniyatiga bag‘ishlangan ikkita yirik ko‘rgazma ochildi. Ko‘rgazmalardan biri mashhur Luvr muzeyida, yana biri esa Arab dunyosi institutida bo‘lib o‘tmoqda.
MARKAZIY OSIYO MAMLAKATLARI ICHIDA BIRINCHI
Luvrdagi “O‘zbekiston vohalari xazinalari. Karvon yo‘llari chorrahasida” nomli ko‘rgazmadan 168 ta eksponat, xususan, O‘zbekistonning 13 ta muzeyidan 137 ta, shuningdek, dunyoning yetakchi muzeylaridan yurtimizga oid 31 ta eksponat o‘rin olgan.
Shu kunga qadar Luvrda Markaziy Osiyo mamlakatlari haqida ko‘rgazma tashkil etilmagan edi. Ko‘rgazmaning ilk kunidayoq juda ko‘p turist va mahalliy aholi Luvrning O‘zbekiston uchun atalgan qismiga kelmoqda. Bu ko‘rgazma 2023-yil 6-martgacha davom etadi.
RESTAVRATSIYA ISHLARI
Ko‘rgazmaga uch yil davomida tayyorgarlik ko‘rildi. Bir qancha o‘zbek-fransuz qo‘shma ekspeditsiyalari bo‘lib o‘tdi, ko‘plab arxeologik tadqiqotlar olib borildi. Bundan tashqari, Parijdagi Luvr muzeyi restavratorlari va mamlakatimiz mutaxassislari bir necha bosqichda keng ko‘lamli restavratsiya ishlarini bajardi. Restavratsiya qilingan buyumlar orasida Kofirqalʼa qadimgi shahar qoldiqlaridan (Samarqand) topilgan, kuyib ko‘mirga aylangan va VI-VII asrlarga mansub yog‘och lavh, loydan yasalgan “Gulchambar taqqan Budda” haykali (miloddan avvalgi I asr – milodiy I asr) hamda Islom olamining noyob obyekti va eng muhim qo‘lyozmalaridan biri bo‘lgan XIII asrga mansub Katta Langar Qurʼonining 13 sahifasi restavratsiya qilindi.
IPAK VA OLTIN MO‘JIZALARI
Arab dunyosi institutida bo‘lib o‘tadigan “Samarqandga yo‘l. Ipak va oltin mo‘jizalari” nomli ko‘rgazmada esa respublikamizning 9 ta muzeyidan olib borilgan 300 dan ortiq eksponatlar namoyish etilmoqda. Ko‘rgazmada O‘zbekiston hunarmandlarining XIX–XX asr o‘rtalariga oid milliy to‘qimachilik mahsulotlari, liboslar, bezaklar, Buxoro amirligi davrining zardo‘zi choponlari, shuningdek, Nukus shahridagi Savitskiy nomidagi Qoraqalpog‘iston Respublikasi Davlat sanʼat muzeyi kolleksiyasidan Turkiston avangardining 24 ta rangtasvir asarlarini ko‘rish mumkin.
Arab dunyosi institutidagi ko‘rgazma 2023-yilning 4-iyuniga qadar davom etadi.
KO‘RGAZMA BO‘LIMLARI
Jami 1100 kvadrat metrdan ortiq maydonni egallagan ko‘rgazmada O‘zbekistonning chinakam madaniy xazinalari: hashamatli zardo‘z chopon hamda aksessuarlar, qo‘lda yasalgan yog‘och egar, firuza bilan kumushdan yasalgan jabduqlar, bejirim so‘zanalar (kashta), gilamlar, ipak adraslar, zargarlik buyumlari, bosh kiyimlar, mashhur sharqshunos rassomlarning 20 ta asari o‘rin olgan.
Ko‘rgazmada zardo‘z choponlar, Qurʼon suralari bitilgan choponlar, kashtado‘zlik, qoraqalpoq libosi, ipak choponlar, I.V.Savitskiy muzeyi kolleksiyasidagi rasmlar kabi bo‘limlar mavjud. Birinchi bo‘limda erkaklar milliy libosining asosiy elementlaridan biri – zardo‘z choponlar bor. Ushbu ko‘rgazma oynasida Buxoro muzey-qo‘riqxonasi kolleksiyalaridan o‘rin olgan Amir Olimxon va otasi Abdulahadxonlar kiygan shu turdagi choponlarni ko‘rish mumkin. Noyob eksponatlardan yana biri Xiva shahridagi Ichan qalʼa muzey-qo‘riqxonasi kolleksiyasidagi chopondir. Choponning yuqori qismi Qurʼon suralari bilan bezatilgan. Shuningdek, u yerda Toshkent, Jizzax, Samarqand, Shahrisabz, Nurota, Buxoro kabi shaharlardagi so‘zana va kashtachilikning eng noyob namunalari ham namoyish etilmoqda. Ko‘rgazmaning yana bir qismida shoyi, yarim ipak va paxtadan tikilgan 24 ta anʼanaviy libos taqdim etilgan. Ularni viloyatlar bo‘yicha uchta asosiy guruh: Xorazm, Samarqand va Buxoro, shuningdek, Toshkent hamda Farg‘ona vodiysi shaharlariga bo‘lish mumkin.
Bu boy ko‘rgazmalar O‘zbekistonning tarixi, madaniyati, anʼanalari jarchisi sifatida butun dunyo ahliga o‘tmish ajoyibotlaridan darak berishi aniq.
