Haqiqiy ismi Erik Artur Bler bo‘lgan angliyalik mashhur va mahoratli yozuvchi Jorj Oruell o‘zbek kitobxonlariga “Molxona” va “1984” asari bilan yaxshi tanish. Bugun loyihamiz doirasida eʼtiboringizga “Molxona” asarini havola qilamiz. Asarda siyosiy arboblar Lenin va Stalin tomonidan davrlashtirilgan SSSR Totalitar kommunistik-sotsial tuzumi qattiq tanqid ostiga olinib, hayvonlar misolida gavdalantiriladi.
Asar haqida turli ilmiy farazlarga duch kelish mumkin. Ayrimlar buni Rossiyadagi 1917-yil qo‘zg‘olonining yilnomasidir desa, kimdir ayrim davlatlarning kelajakda qurilishi mumkin bo‘lgan tuzumlari haqidagi bashorat deb hisoblaydi. Ammo kitobni o‘qigan har qanday insonda baʼzi davlatlarning siyosiy tuzilishi haqida yaxlit tasavvur hosil bo‘lishi aniq. Asardagi voqealar har qancha qiziq va kulgilidek ko‘rinmasin, tag zamirida o‘ziga xos va bugun uchun ham taalluqli haqiqatlar ko‘p. Bir so‘z bilan “Molxona”ga utopik, siyosiy-majoziy asar deb taʼrif berish mumkin!
3 YIL VA SEVIMLI OBRAZLAR
1943-yil noyabr, 1944-yil fevral va 1945-yil avgust – bu uch sana asarning yozila boshlangan, tugallangan va dunyo yuzini ko‘rgan davrlaridir. Hajman kichik bu kitobning bosh g‘oyasi, asosiy maʼnosini sezgan kitobxon qayta-qayta o‘qishga ishtiyoq sezadi. Voqealari mustaqil hayvonlar jamiyati qurilishidan boshlanib, to qulashigacha bo‘lgan davrni qamrab olgan asarni mutolaa qilgan ko‘pchilik yoshlarda tanqidiy kayfiyat paydo bo‘ladi. Shu o‘rinda ko‘pchilikka sevimli bo‘lib ulgurgan obrazlar haqida ham qisqacha to‘xtalib o‘tsak.
Shunday qahramonlardan biri – Boksyor. Yozuvchi u orqali sadoqat, mehnatkashlik, umid va ishonchning tafakkurimizdagi dogmatik qoliplari, pirovard natijada halokatga olib kelishi mumkinligini mukammal yoritadi. Demokratik hayotni o‘zi bilan olib ketgan Snouboll ham kitobxonda bir vaqtning o‘zida ham achinish, ham havas hissini uyg‘otadi. Napoleon va Qichqiroq obrazi esa ko‘pchilikka ayrim amaldor va chinqiroq siyosatchilarni eslatib yuboradi.
IQTIBOSLAR
Asarni o‘qimagan, ammo o‘qib chiqish niyatidagi yoshlar uchun esa, kitobda uchratishingiz mumkin bo‘lgan eng “qaymoq” iqtiboslardan keltirib o‘tamiz:
- O‘rtoq Napoleon tufayli osmonimiz tinch.
- Qichqiroq raqamlar bilan qurollangan holda ularga ishlar kundan kunga yaxshilanayotganiga ishonchli tushuntirardi.
- Quyidagilar ishlagan, yuqoridagilar yeb ichgan, hayvonlar uchun hamisha ochlik, qashshoqlik va hayronalik hasrati. Bu foniy dunyoning rad qilib bo‘lmas tartiboti shundoqdir.
- Bir paytning o‘zida o‘n ikki ovoz qichqirar, ammo ularning hammasi bir xil edi. Cho‘chqalarga nima bo‘lgani endi ayon edi. Tashqarida qolganlarning nazari cho‘chqalardan odamlarga, odamlardan cho‘chqalarga ko‘char, ular yana va yana goh odamlarning basharalariga, goh cho‘chqalarning basharalariga boqar, ammo ularning qay biri cho‘chqa-yu, qay biri odam ekanligini ajrata olmasdilar.
- Snouboll davrida hayvonlar uchun 7 ta arkon tuzilgandi... 1. Ikki oyoqda yuradigan har kim – dushman. 2. To‘rt oyoqda yuradigan yoki qanoti bor har kim – birodar. 3. Hayvonlar kiyim kiymaydilar. 4. Hayvonlar to‘shakda yotmaydilar. 5. Hayvonlar sharob ichmaydilar. 6. Hech bir hayvon boshqa hayvonni o‘ldirishi mumkin emas. 7. Barcha hayvonlar teng huquqlidir.
