Yon-atrofga nazar solsangiz, ko‘pchilik odamlar quloqchinda musiqa yoki audiokitob tinglayotganiga ko‘zingiz tushadi. Har narsaning foydali tomoni bo‘lgani kabi zarari ham yo‘q emas. Ayniqsa, quloqchindan noto‘g‘ri va uzoq vaqt foydalanish salomatlik uchun xatarlidir.
Sog‘lom quloq aniqlay oladigan eng past tovush 10-15 detsibel (dB), me’yoriy eshitishning eng yuqori darajasi 25 dB tashkil etadi. Inson qichqirganda ovoz balandligi 60-65 dBga yetib, bu bezovtalikka olib keladi. 90 yoki undan yuqori dB tovushlar salomatlik uchun xavfli. Shundan kelib chiqsak, quloqchin orqali 100-120 dB o‘lchamdagi musiqa yoki audiokitobni tinglash eshitish qobiliyati uchun chinakam sinovdir.
Insonning qulog‘i tashqi, o‘rta va ichki qismlardan iborat. Tashqi quloq atrofdan kelayotgan to‘lqinlarni qabul qilib, nog‘ora pardasiga uzatib beradi. Uning orqa qismida uchta quloq suyakchasi bo‘lib, baland tovush ta’sirida ularda toliqish paydo bo‘ladi va bosh miyaga uzatilayotgan to‘lqinlarning kuchli zarbidan eshitish pasayib boradi. Sababi inson qulog‘i faqat qisqa muddatli baland tovushlardan himoya qilib, uzoq muddatli shovqin ta’sirida uning ichki qismi bosh miyaga tovushli xabarlarni yetkazolmaydi. Oqibatda eshitishda muammolar kuzatilib, hatto karlikkacha olib kelishi mumkin.
Shuningdek, quloqchinlardan muntazam va uzoq muddat foydalanish bosh og‘rig‘i, xotira susayishi, asabiylik, uyqusizlik, bosh aylanishi kabi muammolarni yuzaga keltiradi. Natijada miya tomirlaridagi spazmlar qon bosimining oshishiga olib keladi. Shu bilan birga, ularni tez-tez ishlatish tufayli quloqlarda mum yig‘ilib, tiqinlar hosil qiladi.
Quloqchin orqali musiqa tinglash, ayniqsa, bolalar uchun juda xavfli. Sababi ular ertalabdan kechgacha bu moslamani taqib, istalgan ovoz balandligini o‘rnatishlari mumkin. Shu bois 10-12 yoshgacha bo‘lgan o‘g‘il-qizlarga undan foydalanish tavsiya etilmaydi.
Kattalar esa moslamadan foydalanganda ovoz balandligini diqqat bilan nazorat qilishi kerak. Eshitish vositalaridan keladigan ovoz qabul qilinadigan darajada yoki yo‘qligini bilish uchun bir necha so‘zni baland tovushda aytish lozim. Agar ovoz eshitilmasa, demak tovushni pasaytirish zarur.
Shuningdek, eshitish vositasidan kuniga 1,5 soatdan ortiq foydalanish tavsiya etilmaydi. Tovushni esa 60 foizdan oshirmaslik lozim. Unutmang, yo‘qotilgan eshitish qobiliyatini tiklash uzoq va og‘riqli jarayon! Shu bois salomatlikni o‘z vaqtida qadrlang.
