“Ekoovoz” loyihasida atrof-muhit tozaligi va uni qanday asrashimiz to‘g‘risida maqolalar chop etib borilmoqda. Bugun sanoat ekologiyasi haqida gaplashamiz.
SANOAT “INQILOBI”
Sanoat deb xomashyo, material, yoqilg‘i, energiya va boshqa mahsulotlar ishlab chiqaruvchi yoki aholiga xizmat ko‘rsatuvchi korxonalar (zavod, fabrika, shaxta, elektr stansiyasi va hokazo) majmuasiga aytiladi. Sanoat xalq xo‘jaligining muhim qismidir. Lekin yurtimizda faoliyat olib borayotgan baʼzi sanoat korxonalari ishlab chiqarishda ekologik qonunchilikka yetarlicha rioya qilmagani sababli havo ifloslanib, havodan yuquvchi kasalliklar ko‘paymoqda.
Atrof-muhitni ifloslantiruvchi moddalar. Ularni, asosan, ikki guruhga bo‘lamiz: atrof-muhitni ifloslantiruvchi kimyoviy moddalar va kimyo sanoat korxonalarida ishlab chiqariladigan kimyoviy preparatlar. Shubhasiz, sanoat faoliyati mamlakat iqtisodiyotida katta rol o‘ynaydi. Ammo ularning o‘ziga yarasha zararlari ham yo‘q emas. Sanoat korxonalaridan chiqayotgan zaharli moddalar nafaqat insonlarga, balki atrof-muhitga ham salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda.
Atmosferaga chiqariladigan gazlar va aerozollar tarkibida 160 ga yaqin zararli moddalar borligi aniqlangan. Qora va rangli metallurgiya, sement sanoati, neft va kimyo sanoatining havoni ifloslashda ulushi katta. Ular atmosferaga chiqindi bilan birga, turli kimyoviy tarkibga ega bo‘lgan changlarni: ftor, azot oksidi, karbonat angidrid, oltingugurt angidridi chiqaradi. Zaharli moddalar nafas yo‘llari kasalliklari: bronxit, emfizema, astmani keltirib chiqaradi.
Jahon sog‘liqni saqlash tashkilotining hisobotiga ko‘ra, har yili havoning ifloslanishidan
7 millionga yaqin inson bevaqt o‘lim topadi. O‘lim sabablari orasida qon tomirlari, yurak kasalliklari va o‘pka saratoni mavjud.
QONUN HIMOYALAY OLADIMI?
Atmosfera havosini muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonunchilikni buzgan shaxslar belgilangan tartibda javobgar bo‘ladi. O‘zbekiston Respublikasi Maʼmuriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksning 85-88-moddalari shu mavzuga bag‘ishlangan. Ya’ni korxonalar, muassasalar, tashkilotlar va fuqarolar atmosfera havosini muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonunchilikni buzish oqibatida yetkazilgan zararning o‘rnini belgilangan tartibda qoplashi shart. Zararning o‘rnini qoplash aybdorni javobgarlikka tortishdan ozod etmaydi.
Sanoat korxonalarining chiqindilarini kamaytirish uchun, avvalambor, ilg‘or texnologiyalardan foydalanish lozim. Bunda eng asosiy maqsad, inson salomatligini asrash va tabiiy resurslarni tejash, shu bilan birga, atrof-muhitga salbiy ta’sirini kamaytirish mumkin.