Hech kimga sir emaski, kompyuter o‘yinlari yoshlarning bo ‘sh vaqtini o’tkazish uchun asosiy vositalardan biriga aylangan. Virtual hayot cheksiz imkoniyatlari bilan ko‘pchilikni o‘ziga jalb qilib, ko‘ngilochar sanoat sifatida rivojlanmoqda. Bugungi kun ularni rad etishning iloji yo‘qligini ko‘rsatmoqda. Biroq boshqa bir auditoriya kompyuter o‘yinlarining xavfliligi haqida bong urmoqda. Xo‘sh, nima uchun kompyuter o‘yinlari xavfli? Ular ichida foydalilari bo‘lishi mumkinmi?
Virtual olam to‘ri
Kompyuter o‘yinlari keltirib chiqaradigan eng katta xavf qimor o‘yinlariga qaramlikning paydo bo‘lishidir. Bu malakali shifokorning yordami va qarindoshlar va do‘stlarning yordamini talab qiladigan psixikaning haqiqiy og‘ishi. Kompyuter o‘yinlariga qaram bo‘lgan odam virtual haqiqatda yashaydi, faqat vaqti-vaqti bilan oflayn rejimga o‘tadi. Haddan tashqari qimor o‘yinlariga qaramlik geymer ishtahasini yo‘qotganda (u hatto ovqatlanish uchun ham o‘yinlarni tark etishni xohlamaydi) va uxlashda (u dam olishga vaqt ajratadi va hatto uyqusida ham dunyoni zabt etishda va dushmanlarni o‘ldirishda davom etadi) namoyon bo'ladi.
Buning eng yomon tomoni shundaki, odatda juda zararsiz boshlanadi, yaqinlaringizda shubha uyg‘otmaydi. Shuning uchun bunday virtual o‘yinlarga qaramlik bilan kurashish juda qiyin - bu aniq bo‘lganda, yoshlarni virtual olam to‘ridan osongina tortib olishning iloji yo‘q.
Mo‘rt ruhiyat
Monitor qarshisidagi virtual kurashlar giyohvandlikni rivojlantirishi bilan xavfli bo‘lib, ayniqsa, bolalar uchun zarari ko‘proq. Ular orasida o‘smirlar alohida xavf guruhiga kiradi. Bir necha kun ichida ularning mo‘rt ruhiyati o‘yinlarning salbiy ta’siriga berilib ketadi va ota-onalar farzandini kompyuterdan qanday uzib qo‘yish kerakligi bo‘yicha jiddiy muammoga duch kelishadi. Bundan tashqari, bolalar kattalardan farqli o‘laroq, o‘lchovni bilishmaydi va o‘zlarini yomonroq his qilishadi. Kompyuter o‘yinlarining bolalar va kattalar uchun xavfliligi haqida gapirganda, shuni ta’kidlash kerakki, turli xil otishma, uchish o‘yinlari va poygalar alohida xavf tug‘diradi.
O‘yinni to‘xtatish qiyin
Nima uchun otishma o‘yinlari xavfli? Chunki ular keltirib chiqaradigan qaramlik tajovuzkorlik va g‘azab bilan birga keladi. Va ajablanarli joyi yo‘q: virtual dunyoda soatlab odamlarni otib tashlasangiz, siz mehribon odam bo‘lishingiz dargumon. RPG o‘yinlari, uchuvchi o‘yinlar va poygalar ham zararli bo‘lib, ular tajovuzkorlik bilan tavsiflanmasa ham, ko‘proq e’tiborni talab qiladi, o‘ziga qaram qiladi va ulardan ajralib chiqish qiyin.
Ijtimoiy hayotda passivlikni vujudga keltiradi
“Pubg” (playerunknown’s battlegrounds) hozirda eng ommalashayotgan video o‘yinlardan hisoblanadi. Bu o‘yinga asosan bolalar va o‘smirlar hattoki, yoshi kattalar ham qaram bo‘lib bormoqda. Hech kimga sir emaski, “Pubg” o‘yinlariga qaram bo‘lgan odam virtual haqiqatda yashaydi, faqat vaqti-vaqti bilan oflayn rejimga o‘tadi. Jamiyatda bu o‘yin insonlarning ruhiyati uchun xavfli degan fikr tobora kuchayib bormoqda.
Bu o‘yinlarni o‘ynagan inson, albatta, shu narsalarni qilib ko‘rgisi keladi, bu o‘yinlar psixik tomondan inson miyasiga o‘zi bilmagan holatda juda qattiq ta’sirini ko‘rsatadi. O‘yin haddan tashqari zo‘ravonlikni o‘z ichiga olganligi sababli, o‘yinchining ruhiy salomatligiga ta’sir qiladigan tajovuzkor fikrlar, his-tuyg‘ular va xatti-harakatlarni qo‘zg‘atishi mumkin. Aksariyat o‘yinchilar kun bo‘yi o‘ynashadi, chunki o‘yinning mobil versiyasi ham mavjud. Bu ko‘proq ijtimoiy passiv shaxslarning o‘sishiga olib keladi.
Ovunchoq hobby
Bir joyda o‘tirib, soatlab o‘yin o‘ynash jismoniy salomatlik uchun ham yaxshi emas. Bu odamlarni dangasa qilib qo'yadi. Bundan tashqari, kompyuter o‘yinlarini o‘ynashda odam kompyuter ekrani oldida ancha vaqt o‘tkazadi, bu esa umurtqa pog‘onasi holatiga, qon aylanishiga va, albatta, ko‘rish qobiliyatiga salbiy ta’sir qiladi.
Shuni ham ta’kidlash kerakki, kun bo‘yi o‘yin o‘ynash, bu ko‘pincha ortiqcha vazn bilan bog‘liq muammolarga olib keladi. Kuchli ishtiyoq ham ko‘pincha o‘yinchining boshqa odamlar: qarindoshlari, do‘stlari, qarindoshlari bilan munosabatlarining yomonlashishiga olib keladi. Axir, ilgari haqiqiy, tirik odamlar bilan aloqa o‘rnatgan vaqt endi o‘yindagi virtual belgilarga tegishli.
Oxir-oqibat, odam haqiqatdan uzoqda, kimdir tomonidan ixtiro qilingan o‘yin dunyosida butunlay yolg‘iz qolishi mumkin. Xulosa o‘rnida shuni aytish kerakki, kompyuter o‘yinlariga qaramlikning asosiy xavfi uning sezilmasligidadir. Alalxusus, dastlab kompyuter o‘yinlari odam uchun faqat begunoh hobby bo‘lib qoladi, ammo vaqt o‘tishi bilan u endi ularsiz yashay olmaydi.
