Hozir ushbu maqolani o‘qiyapsizmi, demak, qo‘lingizda gazetamizning 68-soni turibdi. “Yoshlar ovozi” gazetasining, shu bilan birga, barcha gazetalarning qachon, qay tarzda pay­do bo‘lgani haqida hech o‘ylab ko‘rganmisiz?

Gazeta italyancha “gazzetta” so‘zidan olin­gan bo‘lib, “chaqa pul” degan maʼnoni anglata­di. Gazeta kundalik voqealar to‘g‘risida mate­riallar eʼlon qilinadigan davriy (vaqtli) bosma nashr, ommaviy axborot va targ‘ibotning asosiy vositalaridan biri. Uning vazifasi jamiyatning ax­borotga bo‘lgan ehtiyojini, maʼnaviy intellektual talablarini qondirishdan iborat.

“LA GAZZETTE”

Gazeta ilk bor Rimda miloddan avvalgi I asrda (varaqa va byulleten shaklida), Xitoyda VII asrda (“Di bao” – “Poytaxt axboroti” nomi bi­lan) chiqqan. Gazetalarning siz va biz mutolaa qiladigan hozirgi ko‘rinishdagi turlari esa XVI-XVII asrlarda Yevropada paydo bo‘lgan. Ular­ni shaxslar, aksariyat matbaachilar, noshirlar, pochta xodimlari nashr qilgan.

Ilk gazetalar haftada va 15 kunda bir mar­ta chop etilib, kam nusxada bo‘lgan. Ular­da asosan saroy yangiliklari, tijorat xabarlari bosilgan. XVI asrda Venetsiyada yozma axborotlar uchun “gazetta” degan chaqa pul to‘lashgan. 1631-yilda Parijda qirol Lyudovik XIII (1586- 1653)ning shaxsiy shifokori va yilnomachisi Teofrast Reno­do parijlik kitobfurushlar Lui Vandom va Jan Marpen bi­lan birgalikda “La Gazzette” nomli vaqtli bosma nashrni tashkil etadi. “Gazeta” ter­mini shu nashr tashkil qilin­gach ommalashgan.

Gazetachilik XVIII asrdan eʼtiboran, ayniqsa, Angliya, Ger­maniya, Fransiya, Italiya, AQShda taraqqiy qila boshladi va bu mamlakat­larda ko‘plab ijtimoiy-siyosiy yo‘nalishdagi kun­dalik gazetalar paydo bo‘ldi.

O‘ZBEKISTONDA MATBUOT TARAQQIYOTI

XIX asrning 70-yillaridan “Turkestanskiye ve­domosti” gazetasining chiqa boshlashi Turkis­tonda davriy matbuotning ibtidosi bo‘ldi. Unda o‘lka tarixi, madaniyati, geografiyasi, etnografi­yasi, sanoati va boshqalarga oid maqolalar bosilgan. Shu bilan bir vaqtda o‘zbek tilida “Turkiston viloyatining gazeti” ham nashr etila bosh­ladi.

1917-yilgacha Turkistonda bu ikki gazetadan tashqari turli vaqtlarda o‘zbekcha va ruscha (baʼzan qirg‘iz va tojik tillarida) 100 dan ortiq gazeta chiqqan. Ular asosan savdo, sanoat markazlari – Toshkent, Samarqand, Ashxabod, Qo‘qon, Andijon, Farg‘ona va boshqa shaharlar­da nashr etilgan.

XX asr boshida taraqqiyparvar o‘zbek maʼrifatchilari nashr qilgan “Taraqqiy”, “Xur­shid”, “Shuhrat”, “Buxoroyi Sharif”, “Samarqand”, “Sadoyi Turkiston”, “Sadoyi Farg‘ona”, “Najot”, “Farg‘ona nidosi”, “Turk eli”, “Hurriyat”, “El bayrog‘i” kabi gaze­talar milliy gazetachilik tarixida munosib o‘rin egallaydi. Ularda milliy taraqqiyot muammolari o‘z ifodasini topgan. Ayniqsa, “Taraqqiy” birin­chi bor erkinlik, tenglik g‘oyalarini ilgari surdi, ja­didlarning qarashlariga moslashib, istiqlolning maʼnaviy zamini masalasiga katta eʼtibor ber­di. Shuning uchun ham “Taraqqiy” gazetasining 1-soni chiqqan 27-iyun (1906) sanasi yurtimizda – Matbuot va ommaviy axborot vositalari xodimlari kuni sifatida belgilangan (1993).

YANGI VA OG‘IR DAVRLAR

O‘zbekiston mustaqillikka erishgach gazeta­lardagi mafkuraviy yakkahokimlik tugadi. Gazeta­lar o‘z siyosiy yo‘nalishini, mazmun-mohiyatini tub­dan o‘zgartirdi. Ayrimlarining nomi ham o‘zgardi.

2022-yilning 1-yanvar holatiga ko‘ra, res­publikamizda faoliyat yuritgan gazetalar soni 592 tani tashkil etgan. Afsuski, ular soni munta­zam kamayib bormoqda. 2018-2019-yillar o‘zbek mat­buoti uchun og‘ir bo‘lgan – bu davrda 129 ta nashr o‘z faoliyatini to‘xtatgan, 2019- 2020 yillar yakunlarida esa yana 94 ta gazeta yopilgani maʼlum qilingan.

SEVIMLI GAZETAMIZ

“Yoshlar ovozi” 1925-yil 8-fevraldan haftada 1 mar­ta (8000 nusxada) chiqa boshlagan. 1929–30-yillar­da Samarqandda nashr etilgan. 1929–1935-yillar no­muntazam, 1936–1966-yil­larda haftasiga 3 martadan chiqqan. Gazetamizning shakllanishida tashkilotchi­lardan Vladimir Glazkov, Er­gash Bayxonboyev, qalam­kashlar: Komiljon Alimov, Ayub Aʼzamov, Ziyo Sayd, Abdusalom Niyozov ham­da o‘zbek erlar bilim yurti­ning talabalari va boshqa ijodkorlarning hissasi katta bo‘lgan.

Ikkinchi jahon urushi yillarida gazetaning chiqi­shi vaqtincha to‘xtatilgan. 1946-yildan yana nashr etila boshlagan. “Yosh­lar ovozi”ga turli davrlarda Bois Koriyev (Oltoy), Akmal Po‘lat, Sotvoldi Yo‘ldoshev, G‘ani Jahongirov, Abdulazal Vahobov, Rustam Shog‘ulomov, To‘lqin Qozoqboyev, Jabbor Razzoqov, G‘affor Hotamov, Ab­duqodir Niyozov, Salim Ashur, Faxriddin Karimov va boshqalar muharrirlik qilgan.

Gazeta (“Yosh Leninchi”) 1992-yil 1-yanvardan “Turkiston” nomiga o‘zgargan. 2017-yil 2-avgust­dan “Yoshlar ovozi” nomi bilan chop etilmoqda.

Gazetamizda O‘zbekiston yoshlari bilan bog‘liq muammolar, ular erishgan yutuqlar, yoshlar yetakchilari haqida maqolalar va yosh­larbop loyihalar berib boriladi. Adadi 10525 ta.

Gazetamiz barcha ijtimoiy tarmoqlarda o‘z sahifasiga ega. Telegram va YouTube sahifalarimizda ommaviy va qiziqarli mavzudagi video va boshqa loyihalar tashkil etilgan. Shu o‘rinda aytib o‘tishimiz lozimki, an’anaviy gazetalarning video, audio va boshqa zamonaviy kontentlar tayyorlashi ilk bor “Yoshlar ovozi” gazetasida joriy etilgan. Gazetaning Buxoroda tayyorlan­gan maxsus soni sabab o‘zbek matbuoti tarixidagi ilk ko‘chma tahririyat ham “Yoshlar ovozi” bo‘lgan.

Gazetalar har qanday davrda ham maʼlu­mot olish uchun ishonchli manba bo‘lib qolaveradi. Zamon talabiga moslashgan, tezkor, qoliplardan chiqa olgan gazetalar doim o‘z mushtariylariga ega bo‘ladi.