Qidiruv natijasi

Imkoniyati cheklangan bo‘lsa-da, maqsadlarini cheklamagan Maqsadoy

Mamlakatimizda yoshlarning o‘sishi, rivojlanishi va o‘z ustida ishlashi uchun keng imkoniyatlar mavjud. Eng muhimi, O‘zbekistonda barcha yoshlar, ular imkoniyati cheklangan yoki sog‘lom bo‘lishidan qat’i nazar, teng imkoniyatlarga ega. Buning yaqqol misoli sifatida yozgi paralimpiya o‘yinlarida erishilgan yutuqlarni keltirish mumkin. Bu natijalar yoshlarimizning imkoniyatlari va iqtidorlariga e’tibor qaratilgan siyosatning samarali ekanligini ko‘rsatadi. Natijalar faqat sport sohasida emas, balki ilm-fan va ta’limda ham o‘z aksini topmoqda. Hozirgi kunda O‘zbekiston davlat jahon tillari universitetini davlat granti asosida tamomlayotgan, darsdan bo‘sh vaqtida to‘quvchilik bilan shug‘ullanib, daromad topayotgan Maqsadoy Hotamjonova buning isboti bo‘la oladi. U talabalar yotoqxonasida qizlar uchun “Mohir qo‘llar” klubi tashkil etgan, o‘zining ijodiy va ijtimoiy faoliyati bilan boshqalarga ajoyib o‘rnak bo‘lmoqda. – Maqsadoy, taklifimizni rad etmay, suhbatga rozi bo‘lganingiz uchun rahmat. Avvalo, bolalik paytlaringiz va kasallik sabablari haqida gaplashsak. – Men 1997-yil 10-oktabrda Buxoro viloyatining Jondor tumanida oddiy oilada tug‘ilgan. Ota-onam aka-ukalarning farzandi bo‘lgan. Avvaliga hammasi yaxshi edi. Maktabda a’lo baholarga o‘qib, 6-sinfgacha tengdoshlarim qatori o‘zim yurib darsga borardim. Biroq qish kunlarining birida oyog‘imda kuchli og‘riq bilan uyg‘ondim. Avvaliga qorda ko‘p o‘ynagandirman, deb o‘yladim. Ota-onam ham bunga jiddiy e’tibor berishmadi. Lekin kundan kunga oyog‘imdagi og‘riq kuchayib bordi, hatto yurishdan qoldim. Toshkentdagi shifokorlar bunga dadam va onamning qarindosh ekanini sabab qilishdi. O‘n uch yoshlarimda to‘liq oyoqdan qoldim, hech qayerga bora olmadim. O‘shanda men endi yashay olmasam kerak, deb o‘ylagandim. Chunki kechagina tengdoshlarim bilan o‘ynab yurib, birdan oyoqdan qolishim kutilmagan vaziyat edi, bu hodisa menga juda katta ruhiy zarba bergan. 7-sinfni boshlash arafasida edim. Maktabimiz direktori uyimizga keldi va ota-onamga farzandi uchun alohida o‘qituvchilar uyga kelib dars o‘tishlarini aytdi. Bu navbatdagi zarba edi. Axir men haliyam yurib ketishimga, bu oddiy kasallik ekaniga ishongan edim. Tabiiyki, avvaliga bundan bosh tortdim. Ammo direktorning uyimizga qayta-qayta kelib, menga qisqa muddat uyda ta’lim olib turishimni, tuzalib ketib maktabga chiqsam, sinfdoshlarimdan orqada qolmasligim kerakligini tushuntirgandagina rozi bo‘ldim. Shunadn keyin men maktabga faqat tadbirlarga va bayramlardagina aravachada borib turdim. – Ota-onangiz o‘zlarini aybdor his qilsa kerak? – Albatta. Dastlabki tashxisdan keyin ham boshqa shifokor, tabiblarga yugurdik. Moskvalik mutaxassislar ham, afsuski, oyoqqa turishim imkonsizligini aytishdi. Keyin umidimizni butunlay uzdik. Avvaliga sinfdoshlarim, ko‘chadagi odamlar ustimdan kulayotgandek tuyulardi. Keyinchalik bunga ham ko‘nikdim va o‘z-o‘zimga va’da berdim: odamlarning menga rahmi kelishiga yo‘l qo‘ymayman, ustimdan kulishiga ahamiyat bermayman. Sog‘lom odamlardan kam emasligimni isbotlash uchun ahd qildim. Hamma fanni a’lo bahoga o‘zlashtirib, maktabni qizil diplomga bitirdim. Toshkent shahrida joylashgan imkoniyati cheklanganlar uchun ixtisoslashgan kollej borligini eshitib, ota-onamga maktabdan keyin o‘sha yerda tahsilni davom ettirmoqchiligimni aytgandim, ular buni qo‘llab-quvvatlashdi. – Bilasiz, o‘zbek oilalarining aksariyati qizining uzoqda bo‘lishini xohlamaydi. Gapingizga qaraganda, ota-onangiz sizning qaroringizni rad etmagan? – Albatta. Ular menga imkoniyati cheklangan farzand sifatida qarashmagan. Sog‘lom bolalarning ota-onasi ularga qanday munosabatda bo‘lsa, menga ham xuddi shunday muomala qilishgan. Mabodo meni Toshkentga jo‘natishmaganda edi, qarshingizdagi Maqsadoyning maqsadlari, orzulari to‘rt devordan nariga o‘tolmasdi. Shuning uchun ota-onamdan minnatdorman. – Toshkentga keldingiz, kollejga kirdingiz, keyin oiladan uzoqda yashash qiyin bo‘lmadimi? – Birinchi kuni kollejga borganimda xuddi o‘zim kabi insonlarni ko‘rdim. Umrimda hali ko‘zi ojiz yoki tanasining qaysidir qismi yo‘q odamlarni ko‘rmagan edim – qo‘rqib ketdim. O‘sha zahoti onamga telefon qilib, meni olib ketishlarini aytdim. Lekin dars tugashi bilan fikrimdan qaytdim. Chunki kursdoshlarim bilan bir necha soatlardayoq ahil bo‘lib ketgandim. Qolaversa, bir-birimizning dardimizni ko‘zimizdan tushunib turardik. Darsdan chiqqach, onamga qayta qo‘ng‘iroq qilib, shu yerda o‘qishimni aytdim. Onam ham bu qarorimdan mamnun edi, menga dalda bergan bo‘ldi. Ayni o‘sha yerda orttirgan do‘stlarim eng yaqin o‘rtoqlarim bo‘lishdi. Ular bilan haligacha uchrashib turamiz. Ingliz tiliga mehrim tushib, universitetga kirishga harakat qilganman. Ammo ketma-ket 3 yil talabalik baxti nasib qilmadi. U paytlar hali imkoniyati cheklanganlar uchun alohida kvota ajratilmas edi. – Abituriyentlik payti ham oson bo‘lmagandir? – Oson bo‘lmagan. Kollejni bitirib qishloqqa qaytganimda mendan endi turmushga chiqishimni kutishgan edi. Ammo ular bilgan Maqsadoy Toshkentdan olam-olam rejalar bilan qaytgandi. 3 yil uyda bo‘ldim. Mahallamizdagi talaba juvondan, keyin ingliz tili fani o‘qituvchisidan tilni o‘rgana boshlaganimda atrofdagilar menga ishonchsizlik bilan qarashardi. Uch yillik muvaffaqiyatsizlikdan so‘ng O‘zbekiston davlat jahon tillari universitetining ingliz tili filologiyasiga o‘qishga qabul qilindim. Bu orada tarix o‘qituvchimdan to‘qishni o‘rganib, har xil kiyimlar to‘qir, ularni telegram guruhimga joylab, sotardim. Shuning ortidan topgan ozgina pulim ham men uchun qadrli edi. – Talaba bo‘ldingiz, Toshkenga kelganingizda ham qiyinchiliklar bo‘lgandir? – Deyarli yo‘q. Kollejdagi tahsilda ancha pishib qolgandim-da. Lekin bu yerda kursdoshlarimning bilimi mendan ancha yuqori edi. Avvaliga qo‘rqqanman, ammo ulardan bilmaganlarimni o‘rgandim. Do‘stlarim ham vaqti va bilimini qizg‘anishmadi. – Ayrim qizlar maktabni bitirib turmushga chiqib ketyapti. Ularga va ota-onalarga nima degan bo‘lar edingiz? – Turmush o‘yinchoq emasligini aytgan bo‘lardim, u bir kunlik dabdabali to‘y bilan o‘lchanmaydi. Imkon borida qizlarimiz o‘qib, o‘z ustida ishlashi kerak. Chunki davlat tomonidan ajratilayotgan imkoniyatlar juda ko‘p. Ota-onalardan ham shuni iltimos qilgan bo‘lardim: agar qizingizning baxtli bo‘lishini istasangiz, albatta, unga o‘qish uchun imkon bering. Hatto imkoniyati cheklangan bo‘lsa ham. To‘rt devor orasida qolgandan ko‘ra, o‘qib, jamiyatga qo‘shilgani yaxshi. – Maqsadoy, kelajakdagi rejalaringiz haqida aytsangiz. – Rejalab qo‘ygan ishlarim ko‘p. Birinchisi – ingliz tilidan yaqinda topshiradigan IELTS imtihonidan yaxshi natija ko‘rsatish. Keyin magistraturani Vestminister universitetida o‘qimoqchiman. O‘zim kabi insonlar uchun o‘quv markaz ochish niyatim ham bor. Albatta, xorijiy mamlakatlarga sayohat qilish va sevimli mashg‘ulotim – to‘quvchilikni katta biznesga aylantirish niyatidaman. – Samimiy suhbat uchun tashakkur, ko‘zlagan maqsadlaringizga erishing. – Rahmat!

Manipulyatsiya va undan himoyalanish yo‘llari

Manipulyatsiya – bu boshqalarning ongiga va his-tuyg‘ulariga yashirin ta’sir ko‘rsatish orqali ularni manipulyator foydasiga qaror qabul qilishga undash jarayonidir. Ushbu usul ko‘pincha manipulyatorning haqiqiy niyatlari yashirilgan holda amalga oshiriladi. Natijada, odamlar o‘zlari istamagan yoki noto‘g‘ri qarorlar qabul qilishga majbur bo‘lishlari mumkin. Manipulyatsiya usullari quyidagilardan iborat: Hissiyotlarga ta’sir qilish. Manipulyator qo‘rquv, aybdorlik yoki minnatdorchilik hissini uyg‘otib, odamlarni o‘z foydasiga ish qilishga majbur qiladi. Masalan, “Agar shunday qilmasang, hamma narsani yo‘qotasan” kabi tahdidlar yoki “Sen buni qilishga majbursan, chunki men uchun shunday qilib kelding” kabi ayblovlar bunga misol bo‘ladi. Axborotni buzib ko‘rsatish. Manipulyator haqiqatni yashiradi yoki noto‘g‘ri ma’lumot beradi. Bu orqali u o‘z fikrini to‘g‘ri deb ko‘rsatadi. Misol uchun, ma’lumotlarning faqat ijobiy tomonlarini ko‘rsatish va salbiylarini yashirish ko‘p uchraydi. Ijtimoiy bosim. “Hamma buni qilyapti” yoki “Agar sen ham shunday qilmasang, ajralib qolasan” kabi fikrlarni singdirish orqali ta’sir ko‘rsatadi. Odamlar ijtimoiy moslashishga moyil bo‘lgani uchun bu usul ko‘p hollarda samarali bo‘ladi. Manipulyatsiyaning oqibatlari jiddiy bo‘lishi mumkin. Masalan, manipulyatsiya qurbonlari vaqt o‘tishi bilan o‘ziga yoki boshqalarga bo‘lgan ishonchini yo‘qotadi. Stress va ruhiy charchoqni yuzaga keltiradi. Bunday ta’sirlarga doimiy duch kelish insonni ruhiy charchashga olib keladi. Manipulyatsiyadan himoyalanish uchun o‘z prinsiplaringizni biling va ularga rioya qiling. Sizni noqulay holatga soladigan yoki majburlaydigan takliflarga “yo‘q” deyishni o‘rganing. Har qanday ma’lumotni tahlil qilish va birinchi eshitganingizga ishonmasdan, boshqa manbalarni o‘rganish muhim. Manipulyatsiyani tushunish va undan himoyalanish ko‘nikmasi har bir inson uchun zarur. Bu nafaqat boshqalarning ta’siridan ozod bo‘lishga yordam beradi, balki o‘z fikrlaringiz va qarorlaringizga asoslangan mustaqil hayot kechirish imkonini ham yaratadi. Axborotni tanqidiy tahlil qilish, hissiyotlarni boshqarish va chegaralarni belgilash manipulyatsiyadan himoyalanishda eng muhim omillardir.

Sun’iy intellektni javobgarlikka tortish mumkinmi?

Bugun turli gadjet va axborot qurilmalari, sun’iy intellekt sud tizimiga ham kirib bordi. Bu huquq sohasida yangi munosabatni vujudga keltirib, huquqshunoslar oldiga bir qator vazifalarni qo‘ymoqda. Xo‘sh, sun’iy intellect (SI)ning biror qarori natijasida huquqning boshqa subyektiga va uning manfaatlariga ziyon yetkaziladigan yoki daxl qiladigan holatlar paydo bo‘lsa, yechim qanday bo‘ladi? Kimni javobgarlikka tortish o‘rinli? Shikoyat qilish tartibi qanday? Bu masalalarga turli huquq oilasiga mansub davlatlar turlicha yondashmoqda. Darhaqiqat, sun’iy intellekt yetkazgan zararni undirish a’nanaviy usullardan farq qiladi. Yaponiya, Buyuk Britaniya, AQSh, Germaniya, Singapur, Xitoy, Janubiy Koreya kabi mamlakatlarda sun’iy intellekt to‘g‘risida qonunlar allaqachon qabul qilingan. Bundan tashqari, Butunjahon Intellektual Mulk Tashkiloti (WIPO) doirasida jami 30 ga yaqin sun’iy intellekt texnologiyalari sohasidagi stategik hujjatlar amalgam tatbiq etilgan. SI texnologiyalari jamiyatda hal qilinishi lozim bo‘lgan etik va huquqiy masalalarni ham yuzaga keltirmoqda. U bilan bog‘liq masalalarni tartibga solishning huquqiy bazasini yaratishga ikkita yondashuv mavjud. Birinchisi – previntiv yoki oldini oluvchi. Hujjatlar strategik istiqbolni hisobga olib ishlab chiqiladi. Qator mamlakatlar bu masalada robotlar va SIni yaratish, ekspluatatsiya qilishning ayrim jihatlarini tartibga solish imkonini beruvchi bevosita ta’sir normalariga asosiy urg‘uni beradi yoki strategik rejalashtirish va bevosita javobgarlik o‘rtasida me’yorni ushlashga harakat qiladi. Sun’iy intellekt sohasida eng ilg‘or davlatlarda sohani tartibga solishga qaratilgan normativ akt va loyiha hujjatlari mavjud. Bu masalada O‘zbekistonda 2021-yil 17-fevralda Prezidentining “Sun’iy intellekt texnologiyalarini jadal joriy etish uchun shart-sharoitlarni yaratish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori qabul qilingan. Mazkur hujjat sun’iy intellekt texnologiyalarining kelgusi rivoji uchun huquqiy asos yaratib, uning asosiy yo‘nalishlarini belgilab berdi. “Raqamli O‘zbekiston – 2030” strategiyasiga muvofiq, mamlakatda SI texnologiyalarini jadal joriy etish va ulardan keng foydalanish, raqamli ma’lumotlarning sifatliligi va hamma foydalana olishini ta’minlash, belgilangan sohada malakali mutaxassislarni tayyorlash maqsadida 2021-2022-yillarda sun’iy intellekt texnologiyalarini o‘rganish va joriy etish bo‘yicha chora-tadbirlar dasturi tasdiqlangan bo‘lib, u normativ-huquqiy bazani yaratish kabi yo‘nalishlarni ham o‘z ichiga oladi. Yevropa Kengashi Vazirlar Qo‘mitasi buyrug‘i bilan ishlab chiqilgan va Yevropa hamda butun dunyoda sun’iy intellekt texnologiyalari rivoji va ularning huquqiy tartibga solinishi istiqbollari bahosini mujassam etgan bir qator hujjatlarni ishlab chiqqan SI bo‘yicha maxsus qo‘mita (Ad hoc Committee on Artificial Intelligence, CAHAI) bahosiga ko‘ra, sun’iy intellekt bir vaqtning o‘zida insonning fundamental huquqlarining 4 ta sohasiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi: inson sha’nini hurmat qilish, shaxs erkinligi, tenglik, deskriminatsiyasizlik va hamjihatlik, shuningdek, ijtimoiy-iqtisodiy huquqlar kabi. Asosiy huquqiy muammo shundaki, tashqi dunyodan olingan axborotdan o‘rganayotgan tizim yaratuvchilar taxmin qila olmaydigan usulda ish ko‘rishi mumkin. Shuning uchun murakkablik bu sohada mas’uliyat subyektini aniqlashdan iborat. Ya’ni SI yetkazgan zarar uchun javobgar shaxs hozir eng bahsli masala. Sun’iy intellektdan foydalanadigan texnologiyalarni mualliflik huquqlari yoki mulk obyekti sifatida tartibga solish mumkin. Biroq yaratuvchi, mulkdor yoki huquq egasi irodasidan qat’i nazar SIning avtonom tarzda ish tutish qobiliyatini inobatga olsak, qiyinchiliklar yuzaga keladi. Shu sababli SIga ham xuddi hayvonlarni tartibga soluvchi me’yorlarni qo‘llash kabi yondashish taklifi mavjud, chunki jonivorlar ham avtonom xatti-harakatlar qila oladi. Bunday tizimlarga nisbatan yuridik shaxslar to‘g‘risidagi normalarni qo‘llash taklifi ham keng tarqalgan. Boisi yuridik shaxs huquqning sun’iy shakllantirilgan subyekti sanalsa, robotlar va SI tizimlarini ham shunday maqom bilan belgilash mumkin. Huquq ancha moslashuvchan bo‘lishi va istalgan kishiga huquq berishi yoki uni cheklashi mumkin. Masalan, SI boshqaradigan kontent muallifligi kimga tegishli ekani belgilansa, masala yanada oydinlashadi. Ya’ni fikrimizcha, o‘sha SI yoki u yaratgan kontent kimga tegishli bo‘lsa, o‘shani javobgarlikka tortish eng samarali yo‘ldir. Shikoyat tartibi Biz SIga yuridik shaxs maqomi berilishi tarafdorimiz. Shunda u yetkazgan zarar uchun ta’sischi yoki yuridik shaxs rahbari javobgarlikka tortilganidek, uning “creator”i ham xuddi shu tartibda javobgarlikka tortiladi. Shikoyat tartibi esa fuqarolik kodeksida belgilangan shaklda amalga oshirilaveradi. Yurtimizda buni tartibga solish uchun sun’iy intellekt to‘g‘risida alohida normativ-huquqiy hujjat ishlab chiqishimiz zarur. Bu bugungi davr huquqshunoslari uchun ustuvor masalalardan biriga aylanishi lozim. Taklifni quyidagi nazariya bilan asoslasa bo‘ladi. Bu yondashuv yuridik shaxsning zamonaviy tor tushunchaga, xususan, uning fuqarolik huquqlariga ega bo‘lishi va amalga oshirishi, fuqarolik javobgarligi, sudda o‘z nomidan da’vogar va javobgar bo‘lishi mumkin bo‘lgan majburiyatiga mos kelmagani uchun uning yaratuvchisiga shunday majburiyat yuklash o‘rinlidir. Buni amaliyotga tatbiq etish uchun yuridik shaxs maqomi berilgan barcha sun’iy intellektlarni tizimlashtirish va yagona ma’lumotlar bazasini shakllantirish zarurati paydo bo‘ladi. Aslida yuridik shaxslar pozitsiyalari va SI tizimlari o‘rtasida huquqiy o‘xshashlik qisman mavjud. Chunki yuridik shaxslarning barcha yuridik ahamiyatga ega harakatlariga bevosita bu qarorlarni qabul qiluvchi jismoniy shaxslar hamroh bo‘ladi. Yuridik shaxsning irodasi har doim jismoniy shaxslarning irodasi bilan belgilanadi va to‘liq nazorat qilinadi. Shunday ekan, yuridik shaxslar jismoniy shaxslarning xohishisiz faoliyat yurita olmaydi. SI tizimlari avtonomiyasining shakli ham yuqoridagi holatga o‘xshab ketadi, ya’ni bunday tizim to‘g‘ridan-to‘g‘ri yaratilgan paytdan keyin jismoniy shaxsning aralashuvisiz qaror qabul qilish qobiliyati mavjud bo‘lsa-da, unga avval-boshdan uning yaratuvchisi shunday mexanizmni kiritgan bo‘ladi. Yuqorida ko‘rib chiqilgan tushunchalarning o‘ziga xos cheklovlarini hisobga olgan holda ko‘plab xalqaro tadqiqotchilar sun’iy intellekt tizimlarining huquqiy holatini hal qilish uchun o‘zlarining yondashuvlarini taklif qiladi. Misol uchun, Lyuven universiteti tadqiqotchisi DM Mokanuning fikriga ko‘ra, an’anaviy ravishda SI tizimlarining cheklangan yoki qisman huquqiy maqomi va huquqiy qobiliyatini hisobga olib, unga majburiyatlarni yuklamaslik lozim, buning o‘rniga unga minimal chegara o‘rnatgan holda yaratuvchisini javobgar qilish to‘g‘riroq bo‘lar edi. Biroq tan olish lozimki, mazkur taklifni joriy qilish uchun O‘zbekistonda hali to‘liq qonunning o‘zi mavjud emas, shuning uchun huquq sohasida yangi institut, sun’iy intelektning huquqiy maqomi va uning javobgarlik masalalarini tartibga soluvchi yaxlit normativ-huquqiy hujjat yoki hech bo‘lmaganda fuqarolik huquqi sohalarida keng qamrovli qonunchilik islohotini talab qiladi. Biz sun’iy intellekt yetkazgan zararni qoplash tartibini belgilashdan oldin sun’iy intellektning huquqiy maqomini aniqlab olishimiz kerak. Ya’ni SIga har bir davlat o‘z qonunchiligidan kelib chiqib yuridik shaxs maqomi berishni nazarda tutuvchi alohida akt, normativ-huquqiy hujjat yoxud qonun qabul qilishi lozim. Xalqaro huquq maydonida ham islohotlar bo‘lishi kerak. Masalan, xalqaro tashkilotlar, ayniqsa, WIPO bu borada xalqaro shartnoma ishlab chiqishi va a’zo davlatlar qonunchiligi muvofiqlashtirilishi lozim. Chegara bilmas SI turli mintaqalarda huquqiy maqom jihatdan katta farq qilib qolmasligi kerak. Bu uning javobgarlik masalasida yana turli xil muammolarga olib kelishi mumkin. O‘zbekiston bu bo‘yicha WIPO shartnomasiga qo‘shilishi bilan bir qatorda boshqa davlatlar bilan sun’iy intellektdan kelib chiqadigan nizolarni hal qilish bo‘yicha ikki tomonlama shartnomalar imzolashi lozim. Qolaversa, Oliy Majlis imkon boricha tezroq sun’iy intellektga oid qonunni ishlab chiqishi kerak, chunki sun’iy intelekt kun sayin emas, soat sayin o‘sib borayotgan, yangilanayotgan soha.

Yurt mudofaasi – sharafli burch!

Bugun yurtimizning barcha hududlarida, tashkilot va muassasalarda 14-yanvar – Vatan himoyachilari kuni hamda O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining 33 yilligiga bag‘ishlangan madaniy-vatanparvarlik tadbirlari bo‘lib o‘tmoqda. Farg‘ona davlat universitetida ham ushbu sana keng nishonlanmoqda. Jumladan, Filologiya fakulteti talabalari tomonidan badiiy sahna ko‘rinishlari, Harbiy ta’lim fakulteti talabalarining ko‘rgazmali chiqishlari bayram shukuhini yanada yuksaltirdi. Shuningdek, sport o‘yinlari, oshpazlik va rasmlar tanlovlari ham ishtirokchilarning katta qiziqish va shijoati ostida o‘tdi.

296 AQSh dollaridan 1356 AQSh dollarigacha: Poytaxtdagi ijara bozorida vaziyat qanday?

O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Makroiqtisodiy va hududiy tadqiqotlar instituti (MHTI) mutaxassislari tomonidan 2024-yilning dekabr oyida Toshkent shahrida uy-joylar uchun o'rtacha ijara narxlari tahlil qilindi. Mazkur davrda poytaxtda o‘rtacha ta’mirlangan xonadonlar uchun o'rtacha ijara narxlari noyabr oyiga nisbatan 0,9 foizga pasaygan bo'lsa, to'liq ta’mirlangan xonadonlar uchun o'rtacha narxlar 0,7 foizga ko'tarildi. O‘rtacha ta’mirlangan uy-joylar ijarasi 2024-yilning dekabr oyida o'rtacha ta'mirlangan 1 xonali xonadonlar uchun o'rtacha ijara narxi noyabr oyiga nisbatan 0,7 foizga, 2 xonalilar uchun 0,4 foizga, 3 xonalilar uchun 1,3 foizga hamda 4 xonali xonadonlar uchun 0,8 foizga tushdi. O'rtacha ta'mirlangan xonadonlar uchun nisbatan arzon ijara narxlari: - Sergeli (1 xonali - 296 AQSh dollari, 2 xonali – 345 AQSh dollari, 3 xonali – 414 AQSh dollari, 4 xonali - 451 AQSh dollari); - Olmazor (1 xonali – 286 AQSh dollari, 2 xonali – 353 AQSh dollari, 3 xonali – 426 AQSh dollari, 4 xonali – 457 AQSh dollari) tumanlarida taklif etilgan bo'lsa, nisbatan qimmat ijara narxlari: - Mirobod (1 xonali – 374 AQSh dollari, 2 xonali – 510 AQSh dollari, 3 xonali – 634 AQSh dollari, 4 xonali – 800 AQSh dollari); - Yakkasaroy (1 xonali – 380 AQSh dollari, 2 xonali – 521 AQSh dollari, 3 xonali – 667 AQSh dollari, 4 xonali – 733 AQSh dollari) tumanlarida kuzatildi. To’liq ta’mirlangan uy-joylar ijarasi Mazkur davrda to'liq ta'mirlangan 1 xonali (0,7 foizga) va 2 xonali (1,1 foizga) xonadonlar o'rtacha ijara narxlari tushgan bo'lsa, 3 xonali (0,9 foizga) hamda 4 xonali (3,8 foizga) xonadonlar o'rtacha ijara narxlari oshdi. To'liq ta'mirlangan uy-joylarning nisbatan arzon ijara narxlari: - Sergeli (1 xonali – 321 AQSh dollari, 2 xonali – 415 AQSh dollari, 3 xonali – 508 AQSh dollari, 4 xonali – 613 AQSh dollari); - Uchtepa (1 xonali – 365 AQSh dollari, 2 xonali – 453 AQSh dollari, 3 xonali – 524 AQSh dollari, 4 xonali – 644 AQSh dollari) tumanlarida, nisbatan qimmat ijara narxlari: - Mirobod (1 xonali – 486 AQSh dollari, 2 xonali – 725 AQSh dollari, 3 xonali – 1033 AQSh dollari, 4 xonali – 1356 AQSh dollari); - Shayxontohur (1 xonali – 535 AQSh dollari, 2 xonali – 735 AQSh dollari, 3 xonali – 1104 AQSh dollari, 4 xonali – 1303 AQSh dollari) tumanlarida kuzatildi

10.1.2025 183

“Top – 100”: Har sohada chempion yetakchi

Yoshlarning ijtimoiy faolligini oshirish, iqtidori va tashabbuslarini rag‘batlantirish hamda hayotda o‘z o‘rnini topishlariga yordam berish – mahalladagi yoshlar yetakchilarining asosiy vazifalaridan biridir. Yoshlar kelajakda jamiyat rivojiga hissa qo‘shishi uchun zarur imkoniyatlarga ega bo‘lishi kerak. Farg‘ona shahridagi Beruniy mahallasi yoshlar yetakchisi O‘g‘ilxon A’zamjonova yoshlarning ijtimoiy faolligini oshirish va ularga yordam berish yo‘lida ko‘p mehnat qilmoqda. U mahallada iqtidorli va intellektual faol yoshlar bilan ishlash, ularning tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirishga alohida e’tibor qaratadi. O‘g‘ilxon A’zamjonova – “Quvnoqlar va zukkolar” respublika ko‘rik-tanlovi ishtirokchisi, “Quvnoqlar” jamoasi a’zosi. Sport orqali xotin-qizlar salomatligini mustahkamlash va iqtidorli yoshlar safini yanada kengaytirish mavzusidagi maqolalar muallifi. Respublika “Zakovat” turnirida 3-o‘rinni egallagan. Viloyatda “Yilning eng namunali mahalla yoshlar yetakchisi” sifatida e’tirof etilgan. 2024-yilning 3-chorak yakunlari bo‘yicha respublikadagi “TOP–100” yoshlar yetakchisi safiga kiritilgan. Beruniy mahallasi balansi: Aholi soni: 5151 nafar; Yoshlar: 889 nafar; Xotin-qizlar: 444 nafar. “Yashil” toifa: 783 nafar; “Sariq” toifa: 106 nafar; “Qizil” toifa: 10 nafar. Mahalla drayveri: xizmat koʻrsatish. To‘rt muhim vazifa – 2024-yil boshida o‘z oldimga to‘rtta muhim vazifani belgilab olgan edim: mahallada iqtidorli va intellektual salohiyatga ega yoshlar sonini ko‘paytirish va ularni qo‘llab-quvvatlash; yoshlarning bo‘sh vaqtini mazmunli tashkil etish uchun sport va chet tili to‘garaklarini tashkil etish; migratsiyadagi yoshlarni O‘zbekistonga qaytarib, bandligini ta’minlash; ishsiz yoshlar sonini kamaytirish va kam ta’minlangan oila farzandlarini kambag‘allikdan chiqarish maqsadida ularga imtiyozli kreditlar ajratish hamda bandligini ta’minlash. Rejalarimni belgilanganidek bajara olmasam, yetakchi sifatida ishlashimdan naf yo‘q, deb qat’iy maqsad qilgandim, – deydi qahramonimiz Og‘ilxon A’zamjonova. Yelkasiga katta mas’uliyat olgan O‘g‘ilxon ishni “Yo‘l xarita”si ishlab chiqishdan boshladi. Xatlov jarayonida aniqlangan muammolar yo‘l xaritasiga kiritildi. Tinimsiz mehnat, ishtiyoq va kasbga muhabbat o‘z samarasini berdi. Yil yakunida belgilangan vazifalar rejadagidek bajarildi. Avvaldan katta ishlarni qo‘rqmasdan o‘z zimmasiga olgan yoshlar yetakchisi uchun ortda qolgan muvaffaqiyatli yil bir debocha ekani shubhasiz. Quyida belgilangan 4 muhim vazifa qanday uddalanganini ko‘rib chiqamiz. Beruniy mahallasida iqtidorli va intellektual salohiyatga ega yoshlar sonini ko‘paytirish va ularni qo‘llab-quvvatlash. Mahallada jami 15 nafar yosh bir necha sport turlaridan O‘zbekiston chempioni va sport ustaligiga nomzod bo‘lishga erishdi. “Ibrat farzandlari” loyihasi orqali 9 nafar yosh ingliz tili bo‘yicha xalqaro sertifikatni qo‘lga kiritdi. Xorijiy tillarni o‘rganish va amaliyotda qo‘llashga qiziqish ortib borayotgani natijasida mahallada til sertifikatini qo‘lga kiritgan yoshlar soni 48 nafarga ortdi. Bunyod Tursunov – yosh dasturchi, University of Science and Technology talabasi. U 2 ta dasturiy loyiha muallifi. Bu loyihalar nafaqat yoshlarning texnologik bilimlarini amaliyotga tatbiq etish imkoniyatini yaratdi, balki kelajakda mahalla iqtisodiyotining rivojlanishiga hissa qo‘shadi. Yoshlarning bo‘sh vaqtini mazmunli tashkil etish uchun sport va chet tili to‘garaklari tashkil etish. Mahallada yoshlar uchun futbol, taekvondo, muaytay va voleybol to‘garaklari ishga tushirildi. To‘garaklar yoshlarning jismoniy salomatligini yaxshilash, ularning sog‘lom hayot tarzini rivojlantirishga qaratilgan. Sport bilan shug‘ullanish yoshlar o‘rtasida jamoaviylikni, raqobatbardoshlikni va o‘ziga ishonchni oshirishga yordam berdi. Yoshlar yetakchisi tomonidan kam ta’minlangan oila farzandlari uchun maxsus chet tili to‘garaklari tashkil etildi. 5 nafar yosh turk tilini o‘rganish uchun to‘garakka jalb qilindi. To‘garaklar yoshlarning bo‘sh vaqtini mazmunli va foydali o‘tkazishiga, ularning intellektual va ijtimoiy salohiyatini oshirishga xizmat qiladi. 24 yoshli Jasurbek Olimov volyebol bo‘yicha O‘zbekiston chempioni va sport ustasi. O‘zbekiston jismoniy tarbiya va sport universitetida ta’lim oladi. Mohinur Shuhratova Ingliz tili IELTS imtihonidan 6,5 ballni qo‘lga kiritdi. Sardorbek Madg‘oziyev koreys tilidan TOPIK sertifikatiga ega. Hozir Koreya xalqaro universiteti magistratura bosqichida tahsil olmoqda. Migratsiyadagi yoshlarni O‘zbekistonga qaytarib, ularning bandligini ta’minlash Yil boshida Beruniy mahallasidan 33 nafar yosh migratsiyaga ketgan edi. Yil yakuniga qadar ulardan 5 nafari O‘zbekistonga qaytarilib, bandligini ta’minlash uchun zarur choralar ko‘rildi. Bu yoshlarning qaytishi ularning yangi hayot boshlashiga imkon yaratdi. Vatanga qaytgan yoshlarning 2 nafariga tadbirkorlik faoliyatlarini boshlashi uchun imtiyozli kredit olib berildi. 1 nafariga “Yoshlar daftari”dan turar joy uchun ijara to‘loviga yordam berildi. 2 nafar yosh kompyuter xizmatlari sohasida o‘zini o‘zi band qilib, faoliyat boshladi. Ular mustaqil ravishda biznesini rivojlantirib, texnologik xizmatlar ko‘rsatish bilan shug‘ullanmoqda. Yoshlar o‘zlari uchun ish o‘rni yaratish bilan birgalikda boshqalarga ham yangi imkoniyatlar taqdim etmoqda. Ishsiz yoshlar sonini kamaytirish va kam ta’minlangan oila farzandlarini kambag‘allikdan chiqarish maqsadida ularga imtiyozli kreditlar ajratish hamda bandligini ta’minlash. Yil boshidagi xatlov jarayonlarida mahallada 5 nafar ishsiz yosh aniqlangan edi. Bu yoshlarni band qilish va ularning turmush sharoitlarini yaxshilash maqsadida imtiyozli kreditlar ajratildi. Ulardan biri xususiy korxona ochib, faoliyat boshladi. Shu orqali moddiy ahvolini yaxshilashga erishdi, mahallada yangi ish o‘rinlarini yaratishga ham hissa qo‘shdi. Yana biri jamoat ishlariga jalb etildi va o‘z faoliyatini ijtimoiy loyihalarda davom ettirmoqda. Bu yoshning jamoat ishlariga jalb etilishi, jamiyatga foyda keltirish bilan birga, o‘ziga nisbatan mas’uliyat hissini rivojlantirishga yordam berdi. Qolgan 3 nafar yosh o‘zini o‘zi band qilgan. Shaxsiy namuna O‘g‘ilxon A’zamjonova har haftada bitta badiiy kitobni o‘qib tugatishga harakat qiladi. Bu uning intellektual rivojlanishiga hamda yoshlarni mutolaaga qiziqtirishga oshirishga xizmat qiladi. Shuningdek, yetakchi Turk tilidan B2 darajadagi sertifikatga ega. “Ibrat farzandlari” orqali ingliz tilini o‘rganib, B2 darajasini ham qo‘lga kiritgan. Bu hammasi emas. O‘g‘ilxon taekwondo WTF yo‘nalishida O‘zbekiston chempioni va qora belbog‘ sohibi. Gandbol bo‘yicha Universiada musobaqasida 1-o‘rinni qo‘lga kiritgan va sport ustaligiga nomzod hisoblanadi. Qo‘l jangi sport turi bo‘yicha 4 karra O‘zbekiston chempioni va sport ustasi unvoniga ega. Shunday qilib, yoshlar yetakchisi o‘zining sportdagi yutuqlari, chet tilidagi bilimlari va kitob o‘qish odati bilan yoshlar uchun haqiqiy namuna bo‘lmoqda. “Jadidlar maktabi” muzeyi ochiladi O‘g‘ilxon A’zamjonova “Yilning eng namunali mahalla yoshlar yetakchisi” tanlovining viloyat bosqichi “Iqtidorli va intellektual yoshlar bilan faoliyat yuritgan eng namunali mahalla yoshlar yetakchisi” yo‘nalishida 2-o‘rinni qo‘lgan kiritgan edi. Darhaqiqat, uning tashabbuslari yoshlarni o‘zgartiryapti, ijtimoiy faolligini oshiryapti, iste’dodlarni rivojlantirmoqda. Qahramonimizning 2025-yil uchun ham maqsadlari katta. – 2025-yilda katta maqsadlarni ko‘zlaganman, – deydi yoshlar yetakchisi O‘g‘ilxon A’zamjonova. – Asosiy maqsadim mahallada iqtidorli yoshlarni yanada qo‘llab-quvvatlash uchun “Jadidlar maktabi” muzeyini tashkil etish. Muzeyda jadidchilarga oid ma’lumotlar va mahallada katta yutuqlarga erishgan yoshlarning natijalari namoyish etiladi. Uning qoshida yoshlarga chet tili va kelajak kasblarini o‘rgatish uchun zarur sharoitlar yaratilgan o‘quv maskani joylashadi. Kam ta’minlangan oila farzandlari uchun bepul o‘quv kurslari tashkil etiladi. Ishsiz yoshlarni kasbga o‘qitish va tadbirkorlikka tayyorlash uchun o‘quv maskanini tamomlagan yoshlar mahalladagi yoshlar yetakchisi tavsiyasi asosida imtiyozli kreditlar bilan ta’minlanadi. Shuningdek, chetda ishlash istagida bo‘lgan yoshlarni o‘qitib, qonuniy mehnat migratsiyasiga yuborish va ularning oilalariga yaxshi daromad olib kirishlarini ta’minlashni rejalashtirganman. Va o‘zim uchun yana bir chet tilini o‘rganishni maqsad qilib qo‘ydim.