2276ta natija
17.5.2024 43
O‘zbekistonning qariyb 110 ming talabasi chet elda tahsil olyapti. Dunyo miqyosida oxirgi 20 yilda o‘qish uchun xorijga ketganlar soni 2,2 milliondan 6,39 millionga yetgan. YUNESKOning xorijda tahsil olayotgan talabalar bo‘yicha 2021-yildagi hisobotiga (so‘nggi 2 yillik hisoboti esa hozircha e’lon qilinmagan) ko‘ra, bu borada xitoylik va hindistonlik talabalar yetakchi hisoblanadi. Xorijda o‘qiyotgan xitoylik talabalar soni 1 millionni tashkil qilgan bo‘lsa, hindistonlik talabalar 508 mingga yetgan. Ro‘yxatning keyingi o‘rinlarida Viyetnam, Germaniya va O‘zbekiston turibdi. Xorijda Viyetnamdan 137 ming, Germaniyadan 126 ming, O‘zbekistondan 110 ming, Fransiyadan 106 ming, AQShdan 103 ming va Suriyadan 99 ming talaba tahsil olayotgani ma’lum qilingan. AQSh chet ellik talabalarni qabul qilgan eng asosiy davlatga aylangan. 2021-yilda Qo‘shma Shtatlar 833 ming talabani o‘qishga olgan. Undan keyin Buyuk Britaniyada – 601 ming, Avstraliyada – 378 ming, Germaniyada– 376 ming va Kanadada – 318 ming xorijlik talaba o‘qiyotgani qayd etilgan. Yig‘ilgan ma’lumotlar oxirgi 20 yilda xalqaro talabalar soni oshib borganini ko‘rsatgan. YUNESKO 2001-yilda xalqaro talabalar soni 2,2 million ekanini qayd etgan bo‘lsa, bu raqam 2021-yilda 6,39 milliongacha oshganini keltirgan.
17.5.2024 68
Gazetamizning o‘tgan sonida “Ota-onalar farzand tarbiyasida qanchalik mas’uliyatli?” mavzusida MHTI tahlillarini e’lon qilgan edik. Tahlilda yoshlar mehnat bozoridagi vaziyat bilan yaqindan tanish emasligi aytib o‘tilgan. Negaki, so‘rovlarda ishtirok etgan aksariyat yoshlar shifokor, o‘qituvchi, jurnalist, iqtisodchi, tadbirkor, moliyachi va huquqshunos bo‘lish istagida ekanini bildirgan. Tahlilchilar bugungi kunda iqtisodchilarga talab yuqori emasligini ta’kidlamoqda. Mehnat bozorida marketolog, menejer va muhandislarga ehtiyoj katta bo‘lishiga qaramay, so‘rovda ishtirok etganlar orasida bu kasblarni tanlaganlar deyarli yo‘q. Bu esa yoshlar va ota-onalarda mehnat bozori tendensiyalari to‘g‘risida ma’lumotlar yetarli emasligidan dalolat beradi. Shu bois Kambagʻallikni qisqartirish va bandlik vazirligi mutaxassislari ma’lumotlari asosida yaqin 30 yilda bizni qanday kasblar kutayotgani, qaysi sohalarga talab yuqori bo‘lishiga oid prognozlarni e’tiboringizga havola etamiz. Robotlar ish o‘rinlarining yarmini egallaydi Jobs of Tomorrow hisobotiga ko‘ra, robotlashtirish va avtomatlashtirish tufayli 75 milliondan ortiq odam ishsiz qolishi mumkin. Oksford universiteti tadqiqotchilari esa yaqin 15-20 yil ichida robotlar barcha kasblarga oid funksional vazifalarning yarmini bajarishiga ishonadi. Ish bilan band bo‘lganlarning 53 foizi kelgusi 10 yil ichida ularning ishi sezilarli darajada o‘zgarishi yoki eskirishini fahmlab turibdi. Dunyo aholisining 77 foizi qayta tayyorlash va kasblarini o‘zgartirishga majbur. Shu tufayli kelajakka faqatgina yangi kasblar bilan yo‘l olish mumkin. Xo‘sh, yangi kasblar qaysilar? Tibbiyot Kiberprotezlar va implantlar ishlab chiqaruvchisi – bionik sunʼiy organlarni yaratish uchun dizaynerlar va robototexniklar bilan ishlaydigan tibbiyot muhandisi. Miya implantatsiyasi bo‘yicha mutaxassis – bemorning boshiga ulangan yoki hatto ichiga o‘rnatilgan qurilmalarni loyihalash, tanlash, sozlash va texnik xizmat ko‘rsatish bilan shug‘ullanadigan shaxs. Tibbiy marketolog – sog‘liqni saqlash sohasidagi kompaniya va korxonalar xizmatlarini bozorda ilgari surish bo‘yicha mutaxassis. Gen muhandisi – tirik organizmlar genlari bilan ishlaydigan olim. Qishloq xoʻjaligi Zamonaviy texnologiyalar – genetika, 3D-printer, sun’iy intellekt va robotlar qishloq xo‘jaligida band bo‘lgan millionlab odamlarni og‘ir jismoniy mehnatdan ozod qiladi. Meva-sabzavot yetishtirish dalalardan shaharlardagi ko‘p qavatli uylar tomlarida barpo etiladigan mini-fermalarga o‘tkaziladi. Shuningdek, chorva mollarini ommaviy so‘yish muammosini bartaraf etadi. Masalan, bitta hayvon hujayrasidan probirkada yetishtirilgan go‘sht yoki asl ta’mi va foydali xususiyatlarini o‘zida saqlab qolgan 3D printerda chop etilgan go‘sht mahsulotlari. Xo‘sh, bu sohada istiqbolli yo‘nalishlar qaysi? Agrokibernetika (agroinformatik) – qishloq xoʻjaligi sohasida zamonaviy axborot texnologiyalari, avtomatlashtirish tizimlari, maʼlumotlarni tahlil qilish va sunʼiy intellektdan foydalanish bilan shugʻullanuvchi mutaxassis. GMO agronomi – ekinlarning genlarini o‘zgartirish bilan shug‘illanadigan mutaxassis. 3D-mahsulotni chop etish bo‘yicha muhandis – uskuna, dasturiy ta’minot va 3D modellarni yaratuvchi mutaxassis. Qishloq xo‘jaligi ekologi – chiqindilarni bartaraf etish usullarini ishlab chiquvchi mutaxassis. Shuningdek, u tuproqni qayta tiklash bilan ham shug‘ullanadi. Raqamli asalarichi – asalarilarning salomatligi, changlatish jarayonlari, uyalarni loyihalash va turli hududlardagi o‘simliklarga ari to‘dalarni moslashtirish bo‘yicha mutaxassis. Qurilish sohasi Yaqin kelajakda arxitektorlar binolarning energiya isteʼmolida shamol, quyosh va yer osti suvlaridan unumli foydalanishga harakat qilishadi. BIM (Building Information Modeling) loyihalovchi – bu bino ma’lumot modeli uchun vizual qismni yaratuvchi mutaxassis: barcha hujjatlarni jamlaydi, chizmalarni 3D ga aylantiradi va har bir blokni batafsil ma’lumot bilan to‘ldiradi. “Aqlli uy” infratuzilmasi dizayneri – uyni intellektual boshqarish tizimini loyihalash, o‘rnatish va sozlash bo‘yicha mutaxassis. Eski qurilish konstruksiyalarini rekonstruksiya qilish va mustahkamlash bo‘yicha mutaxassis – qurilish tashkilotida ishlovchi hamda yangi materiallar va zamonaviy texnologiyalardan foydalangan holda turli binolarni restavratsiya qilish va obodonlashtirish bilan shug‘ullanuvchi shaxs hisoblanadi. Qurilishdagi 3D bosma dizayneri – 3D qurilish printerlari yordamida binolarni yaratuvchi me’mor. U materiallarni tanlaydi, mijozning ehtiyojlari, qurilish obyekti joylashuvi va iqlimini hisobga olgan holda kelajakdagi uylarning shakllarini ishlab chiqadi. Mutaxassis loyihani dasturda modellashtiradi, so‘ngra mashinalar uni to‘liq hajmda chop etadi. “Yashil shahar”lar arxitektori – ekologik talablarni, barqaror rivojlanish tamoyillarini hisobga olgan holda binolar, mahallalar va butun shaharlarni loyihalash bilan shug‘ullanuvchi mutaxassis.
10.5.2024 99
Ko‘zlari ko‘rmasa-da, bashariyat xotirasida o‘chmas iz qoldira olgan shunday insonlar borki, ularning ishlari, hayot yo‘li hammaga o‘rnak bo‘la oladi. Masalan, bugun deyarli har bir ko‘zi ojiz inson o‘qishni biladi va buning uchun ular – Lui Brayldan minnatdor bo‘lishi lozim. Qizig‘i, Braylning o‘zi ham ko‘zi ojiz bo‘lgan. 1809-yilda Fransiyaning Kuvre shaharchasida tug‘ilgan Lui uch yoshida otasining ustaxonasiga kiradi va bir asbobdan jarohatlanadi. Jarohat ko‘zi ojizlikka sabab bo‘ladi. Braylda harbiylar qorong‘ida foydalanadigan yozuvni o‘zi kabilar o‘qishi uchun qo‘llash fikri tug‘iladi va buning ustida ish boshlaydi. 20 yoshli Lui 6 nuqtali kodga asoslangan, bugungi kunda butun dunyoda foydalaniladigan alifboni yaratishga muvaffaq bo‘ladi. Yoki bo‘lmasa, ko‘rish qobiliyatini to‘liq yoki qisman yo‘qotgan bu kabi insonlar tarixini o‘rganar ekansiz, ularning matonatiga qoyil qolasiz. Bunday matonat sohiblari oramizda ham ko‘p. Ulardan biri namanganlik Abdurashid Do‘stboyev. Yoshi 30 da. Bolaligida baxtsiz hodisa tufayli ko‘z nuridan ayrilgan. Hozir Uychi tumanidagi 15-maktabda ingliz tili o‘qituvchisi bo‘lib ishlaydi. U avvaliga ixtisoslashtirilgan maktab-internatini, keyin kasb-hunar kollejini tamomladi va 2016-yili Namangan davlat universiteti xorijiy tillar fakulteti ingliz tili yo‘nalishiga maxsus grant asosida o‘qishga qabul qilindi. O‘qish davomida intiluvchanligi bilan ajralib turgan qahramonimizning bugun yuzdan ortiq ilmga chanqoq o‘quvchilari bor. Shogirdlarining 3 nafarida CEFR, 2 nafarida IELTS sertifikati bor. “Insonning imkoniyati cheklangani bilan, ilm olishi uchun imkoniyatlar cheksizdir”, – deydi u. Mumkin emas! U o‘qituvchilik kasbini tanlashining o‘ziga xos tarixi bor, odamlarning gap-so‘zi sabab bo‘lgan, desak ham bo‘ladi. “Ko‘zi ojizlarning qo‘lidan faqat qo‘shiq aytish keladi xolos, boshqa ish qila olmaydi, degan gaplarni ko‘p eshitganman. Lekin men bu fikrlarga qarshi edim. Shunday insonlarga qo‘limdan ko‘p ish kelishini, boshqa sohalarda ham muvaffaqiyatlarga erisha olishimni isbotlab qo‘yish uchun harakat qildim va buni uddaladim”, – deydi qahramonimiz. Odamlar o‘zlari va atrofdagilarga ham chegaralar qo‘yishni yaxshi ko‘radi. Qizlar uchun uchuvchilik mos kelmaydi, yigit kishi dizayner bo‘lishini qabul qila olishmaydi. Va shu barobarida imkoniyati cheklangan biror kishini ko‘rsa, uni biror kasb egasi sifatida tasavvur qila olmaydi. Albatta, bu odamlar yaratgan qobiqlar, xolos. Bunday cheklovlarni yengib o‘tish uchun esa insondan tanlagan kasbi, orzusi uchun kurashish, harakat qilish va bunga erishmaguncha to‘xtamaslik talab etiladi. Shu xislatlari tufayli Abdurashid “mumkin emas”larni “mumkin”ga aylantirdi, hozir u o‘quvchilarining mehrini qozona olgan o‘qituvchi. “Hech kimdan kam emasman” Insonda ko‘rish, eshitish, harakatlanish imkoniyati cheklanishi mumkin. Lekin bilim olishi uchun imkoniyatlar cheklanmaydi. Ilm olishga, o‘rganishga xohish-istak bo‘lsa bas. “Sen imkoniyati cheklanganlar maktabida ishlashing kerak, oddiy maktabda ishlashga qiynalasan, deganlar ko‘p bo‘lgan. Lekin men ularga quloq solmadim. 2020-2021-o‘quv yilidan 15-maktabda ish boshladim, yaqinda 4 yil bo‘ladi. Menga o‘xshagan imkoniyati cheklanganlarning ham sog‘lom insonlardan kam joyi yo‘q, deb bilaman. Hujjat ishlari, baholash kabi masalalarda muammo tug‘ilmagan. Chunki biz ham mobil telefondan, kompyuterdan foydalanish imkoniga egamiz. Bu uchun maxsus ilovalar bor”, – deydi Abdurashid Do‘stboyev. Unda shijoat bor “Abdurashid tanlagan kasbini juda yaxshi ko‘radi. Hatto darsdan tashqari o‘quvchilariga qo‘shimcha to‘garaklar ham tashkil qilgan. Kichikligidanoq viloyatimizda ko‘zi ojiz ingliz tili o‘qituvchisi yo‘qligi uchun shu kasbni egallashga harakat qildi va bunga erishdi. Unda ba’zi sog‘lom insonlarda yo‘q shijoatni ko‘rib quvonaman”, – deydi Uychi tumanidagi “Mevazor” mahallasi yoshlar yetakchisi Bobomurod Razzoqov. Abdurashid Do‘stboyev o‘qituvchi sifatida yoshlarga ko‘proq kitob o‘qishni tavsiya qiladi. Chunki kitob dunyoqarashni kengaytiradi, hayotga qarashni o‘zgaradi. To‘g‘ri kitob tanlab o‘qigan inson hayotda hech qachon qoqilmaydi. Asosiysi, o‘qib, o‘rganib, izlanishdan to‘xtamaslik. Boshqalarga o‘xshamaslik esa, ayb emas.
6.5.2024 169
Qashqadaryo viloyati Ko‘kdala tumanida tarvuz pishdi. Usta dehqonlarning bu muvaffaqiyati siri nimada? 40-50 million foyda! 186 mingdan ortiq aholiga ega Ko‘kdala tumanida 25 ming gektar maydonga ertapishar tarvuz ekilgan. 10 mingga yaqin oilaning daromad manbayiga aylangan bu paykallardan ular har yili o‘rtacha 40-50 million so‘mga yaqin foyda oladi. Tumanda ertapishar tarvuz yetishtirishni birinchi bo‘lib “O‘tamayli” mahallasining uddaburon dehqonlari boshlagan. – Mahallamizda plyonka ostida ertaki tarvuz yetishtirishning o‘ziga xos tajribalari qo‘llaniladi, – deydi “O‘tamayli” mahallasi raisi Rustam Abdullayev. –“Dolbi” navli urug‘ fevral oylarida maxsus plyonka idishlarda ko‘chat bo‘lguncha parvarishlanadi. So‘ngra issiqxonalarga o‘tqazilib, do‘ga usulida yetishtiriladi. Unumdor tuproq va suv tejovchi texnologiyalar issqxonalarimizning asosiy afzalliklari bo‘lgani bois erta bahordan to kech kuzgacha tarvuzdan barakali hosil olinadi. E’tiborlisi, mahalla ekin maydonlarining 90 foizga yaqin qismida tarvuz yetishtiriladi. Ko‘kdalada yosh-u qari o‘g‘itlash, chopiq qilish, sug‘orish va boshqa agrotexnik tadbirlarda faol ishtirok etadi. – Mahallamiz mirishkorlari orasida 20 gektargacha hududda shu faoliyat bilan shug‘ullanadiganlar bor, – deydi “O‘tamayli” mahallasi hokim yordamchisi Ilhom Fayziyev. – Ular o‘rtacha bir gektardan 45-50 tonnagacha hosil oladi. Bir kilo tarvuz 10 mingdan 15 ming so‘ggacha sotilsa, daromadini tasavvur qilavering. Mahallamiz drayveri bo‘lgan tarvuzchilik bo‘yicha aholining daromadini oshirish maqsadida 75 ta artezian qudug‘i qazilib, 7 ming gektar lalmi yer o‘zlashtirildi. Paykallarga to‘liq suv tejovchi texnologiyalar o‘rnatilgan. Ilhom Fayziyevning ma’lum qilishicha, aholi suvni tejash usullaridan oqilona foydalanmoqda. Ya’ni 5-7 sotix maydonda 3-4 metr chuqurlikda hovuz qazilib, plyonka bilan qoplanadi. Keyin 25-30 tonna suv bilan to‘ldirilib, bosqichma-bosqich sug‘orishda ishlatilinadi. “Meni tarvuzchi deb chaqirishadi” – Mahallamizning “Qodiriy” ko‘chasi 20-uyda yashovchi Sardor Karimov va “Behbudiy” ko‘chasi 35-uyda yashovchi Solih Rajabov ishsiz ekanligini ma’lum qildi, – deydi mahalla yoshlar yetakchisi Mirkamol Ergashev. – Xatlov jarayonida yoshlarimiz dehqonchilik qilishga xohishi borligini hamda iloji boricha o‘z tomorqasidan samarali foydalanish uchun sharoit yaratib berishni so‘radi. Yoshlarning talab va istaklari inobatga olinib, 2023-yil avgust oyida tavsiyamiz asosida hokim yordamchisi bilan birgalikda imtiyozli kredit ajratishga erishildi. Yoshlar yetakchisining bu gaplari amalda qanchalik o‘z isbotini topganiga qiziqdik. – Dehqonchiligimzni dekabr oyida urug‘ni issiqxonamizga qadashdan boshlaymiz, – deydi 25 yoshli Sardor Karimov. – Fevral oyida dalaga obchiqishdan oldin ko‘chatning to‘g‘ri shakllanganiga e’tibor beriladi. Tomchilatib sug‘orish texnologiyalaridan foydalanyapmiz. Buning afzalligi nimada desangiz, oldin 3 gektar maydonga sarflangan suvni hozir 6 gektarga yetkazyapmiz. Sardor Karimov o‘tgan yili tarvuzchilikdan 120-150 tonna hosil yetishtirib, 35-40 million so‘m daromad qilgan bo‘lsa, bu yil ko‘rsatkichni 170-200 tonna va daromadni 55-60 million so‘mga yetkazishni rejalashtirgan. Yosh dehqon 3 nafar oila a’zosini doimiy, hosil yig‘ish paytida 15-20 nafar hamqishlog‘ini mavsumiy ish bilan ta’minlamoqda. Qozog‘istonga jo‘natilayotgan Ko‘kdala tarvuzlarida Sardorning ham hissasi katta. – Tarvuzchilik bilan 5 yildan beri shug‘ullanaman, – deydi yana bir qahramonimiz Solih Rajabov. – Joriy yilda yetakchimiz tavsiyasi bilan 7 gektar yer maydonini ijaraga oldim. Gektaridan o‘rtacha 50-55 tonna hosil yetishtiramiz. Kam bo‘lmayapmiz. Shu faoliyatimiz ortidan “tarvuzchi yigit” degan nomni olishimiz xalqimizga foydamiz tegayotganining rag‘bati bo‘lsa kerak. Ikki yildan beri tomchilab sug‘orish texnologiyalaridan foydalanayotgan Solih Rajabov o‘tgan yili 100-120 million so‘m daromad oldi. Endigi maqsad eksport hajmini oshirish. Ayni damda Solih Rossiya Federatsiyasiga har bir hosildan 50 tonnagacha tarvuzni eksport qilmoqchi. Yoshlarimizda intilish kuchli Mahalla faollarining aytishicha, shu kunlarda “O‘tamayli”da bironta ham bekorchi yoshni uchratmaysiz. – Maqtanyapti demang-u, yoshlarimizning deyarli hammasi mehnatkash, – deydi yoshlar yetakchisi Mirkamol Ergashev. – Dehqonchilikka qiziqishi bo‘lgan yoshlar qatorida uyushmagan, ishsiz yoshlarimizni ham band qilyapmiz. Jumladan, joriy yilda 128 nafar yoshga tuman hokimligi, Yoshlar ishlari agentligi tuman bo‘limi ko‘magida 50 sotixdan 5 gektargacha yer maydonlari ijara asosida ajratib berildi. 1362 nafar yosh yashovchi mahallada 2023-yilgi xatlov jarayonida 12 nafar ishsiz yosh aniqlangan. Yil yakuniga qadar bu yoshlarning 2 nafari doimiy ish o‘rniga joylashtirilgan. 5 nafariga mahalladagi hokim yordamchisi bilan birgalikda tadbirkorlik faoliyatini boshlash uchun imtiyozli kredit, 2 nafar yoshga bandligini ta’minlash maqsadida subsidiya asosida mehnat qurollari ajratilgan. 3 nafar yosh qiziqishidan kelib chiqib tumandagi monomarkazda kasb-hunarga o‘qib qaytgan.
24.4.2024 242
Yoshlar orasida til o‘rganishga ishtiyoq ham, ular uchun yaratilayotgan imkoniyatlar ham ortib bormoqda. Shunday imkoniyatlardan biri Yoshlar ishlari agentligining “Ibrat farzandlari” loyihasi hisoblanadi. Til o‘rganishning bepul, oson, kreativ va qulay tomonlari shu ilovada jamlangan. Loyiha 2022-yilda o‘z faoliyatini boshlagan bo‘lsa, bugungi kunga kelib yoshlar orasida keng ommalashdi. Bundan tashqari, yoshlarni fikrlashga undovchi “Ibrat Quiz”, “Ibrat Debate”, “Speaking Club” va bir qator marafonlar o‘tkazib kelinmoqda. Masalan, fevral oyida boshlangan ikki bosqichli ingliz tili marafonini til o‘rganuvchi yoshlar katta qiziqish bilan kutib oldi. Birinchi bosqich 15 kun davomida “Ibrat Academy” ilovasi orqali bo‘lib, sun’iy intellekt tomonidan baholangan. Bunda 100 nafar ishtirokchi saralab olinib, ikkinchi bosqichga o‘tdi. Keyingi bosqich mock IELTS imtihoni ko‘rinishida, offlayn tartibda bo‘ldi. 7 nafar g‘olibga Londonga 1 haftalik ta’lim sayohati, qolgan barcha ishtirokchilarga 1 million so‘mdan pul mukofoti taqdim etilgan. Londonga yo‘llanma olgan yoshlar ko‘pchilikka qiziq bo‘lsa kerak. “Yoshlar ovozi” g‘oliblar bilan bog‘lanib, bir qancha savollarga javob topishga harakat qildi. “Londonga ikkinchi yo‘llanma” Jasminabonu Ismoilova 11-sinf o‘quvchisi. Shu kunga qadar IELTSdan uch marotaba 8,5 natijani qo‘lga kiritgan. “To‘g‘risini aytsam, boshida o‘zimga ishonib, yutaman deb o‘ylagan edim. Chunki IELTSdan uch marta 8,5 balni qo‘lga kiritganman va 6 nafar o‘quvchim bor. Ularga individual dars o‘taman. Qarasam, o‘qituvchilar ko‘p ekan, lekin to‘xtamasdan harakat qildim. Birinchi o‘rinni olganimni eshitib juda xursand bo‘ldim. 2022-yil “Xorijiy tillarni o‘qitish bo‘yicha eng yaxshi maktab” tanlovida g‘olib bo‘lib, 500 million so‘m pul mukofoti va Londonga 1 haftalik yo‘llanma yutib olgandim. Endi esa yana Londonga borish imkoniga ega bo‘lyapman”, – deydi Jasminabonu. Farzand tarbiyasida, ta’lim olishida ota-onaning o‘rni beqiyos. Jasminabonuning ham ota-onasi ingliz tili o‘qituvchisi ekani uning tilga yoshlikdan mehr qo‘yishiga sabab bo‘lgan. Keyinchalik o‘zi ham o‘quv markazida dars berishni boshlagan. Qahramonimiz yaqinda maktabni tamomlaydi, u qaysi universitetga hujjat topshirmoqchi ekaniga qiziqdik. “Amerikaning “Wesleyan University” universitetiga grant yutib olganman. O‘qishim va yashashim uchun hamma xarajatlarni qoplaydi”, – deydi Jasminabonu. Aytgancha, bu Amerikadagi eng nufuzli universitetlardan biri ekan. “Uchta tilni o‘rganyapman” Marafon haqida ko‘pchilik ijtimoiy tarmoqlar orqali yoki kimningdir tavsiyasi bilan xabar topgan va qatnashish istagi paydo bo‘lgan. Sevaraxonning oila a’zolari ham til o‘rganishga katta qiziqish bildiradi. U marafon haqida ukasidan eshitgan va uning tavsiyasi bilan qatnashishga ahd qilgan. – Ukam “Ibrat farzandlari” loyihasini anchadan beri kuzatib boradi. Natijasi esa yomon emas. Marafonda ilovadan to‘liq foydalanishni boshladim. Qatnashish davomida ingliz tilidan kamchiliklarimni to‘ldirib, yanayam yaxshilashimga katta yordam berdi, – deydi Sevara Rohataliyeva. – Tengdoshlarimga ham ilovadan foydalanib, til o‘rganishini tavsiya qilaman. Chunki o‘zim ham ilovada yana ikkita tilni o‘rganishni boshladim. Bular rus va turk tillari. Ilova oraqali til o‘rganish men uchun har taraflama qulay. Masalan, har bir darsdan keyin sinov testlarining borligi o‘tilgan darsni mustahkamlashga yordam beradi. Darslarning onlaynligi vaqtni tejashga va to‘g‘ri taqsimlashga yordam beradi. Sevaraxon tibbiyot yo‘nalishida o‘qiydi. Aytishicha, til o‘rganish o‘qishining keyingi bosqichlarida juda zarur. “Universitetdan “acceptance letter” kutyapman” Azizbek Tojiddinovning maqsadlari juda ko‘p. Ularga erishish uchun til o‘rganishni muhim deb hisoblaydi. Chunki chet elda o‘qish istagi va tanlagan sohasi shuni talab qiladi. Shuning uchun uch yildan beri inliz tilini o‘rganib kelmoqda. Yaqinda IELTSdan 7,5 natijani qo‘lga kiritgan Azizbek Amerika universitetidan tavsiya xati kelishini kutyapti. “Marafon haqida boshlanishiga bir kun qolganida eshitdim va qatnashishga qaror qildim. Maqsadim yo‘llanmani qo‘lga kiritish edi va men buni uddaladim. Jarayon unchalik qiyin kechmadi. Faqat boshida vaqtni taqsimlab olishga biroz qiynaldim. Keyinchalik o‘z o‘rniga tushib ketdi. Marafon davomida ilovani to‘liq o‘rganib chiqdim va menga yoqdi. Ayniqsa, til o‘rganishni endi boshlaganlar uchun juda qulay va foydali bo‘la olishiga ishonchim komil”. Aytishicha, Azizbek kelajakda kiber xavfsizlik bo‘yicha mutaxassis bo‘lmoqchi. Bu soha bugungi kunda rivojlanayotgan sohalardan biri. Yurtimiz kelajagi uchun bunday yoshlarning yetishib chiqayotgani juda quvonarli. “Ibrat”ga rahmat!” Boyqobilov Islombek ham “Ibrat Academy” ilovasi ilova orqali xitoy tilini o‘rganishni boshlagan. Ingliz tili esa, aytishicha, uning hayotida katta o‘ringa ega. Chunki ishi va loyihalarini amalga oshirishida bu til muhim omil hidoblanadi. “Ilova orqali men IELTS imtihoniga qanchalik tayyor ekanligimni bilib oldim. Yaqinda imtihon topshirish niyatidaman. Marafonda g‘olib bo‘lganim esa meni juda quvontirdi. Sayohat davomida biz uchun manfaatli bo‘lgan turli tashrif va uchrashuvlar tashkil qilinadi degan umiddaman”. Islombek hozir 8 nafar o‘quvchiga ustozlik qilib, ingliz tilini o‘rgatib kelmoqda. Buning qiyinchiliklari haqida u juda yaxshi biladi va “Ibrat farzandlari” loyihasiga o‘zining minnatdorligini bildirdi: “O‘qituvchi sifatida bu ilovadan foydalanishni barcha yoshlarga tavsiya qilgan bo‘lardim. Sababi bu ilova qisqa vaqt ichida yaxshigina muvaffaqiyatga erishdi va bundan keyin ham ilmga chanqoq yoshlar bor ekan, o‘sishdan to‘xtamaydi”. “Barcha uchun foydali” Yangi O‘zbekiston Universiteti talabasi Shamshodbek Ahmadov “Ibrat Academy” ilovasidan 2023-yil iyul oyidan beri foydalanadi va koreys tilini o‘rganmoqda. – Koreys tilini qimmat kurslarga borib yoki internetda ingliz tili yordamida o‘rgangandan ko‘ra, “Ibrat”da o‘rganish yaxshiroq. O‘zbekchada tushuntirishlari ajoyib, – deydi Shamshodbek. – Test savollaridagi ba’zi kamchiliklarni aytmaganda, barcha uchun juda foydali ilova desam yanglishmayman. U ilovadan til o‘rganishni davom etishini alohida ta’kidladi. Shu kungacha ilova orqali koreys, ingliz va rus tilini o‘zlashtirishga harakat qilgan. Endi esa Yapon tilini o‘rganmoqchi. “Turk tilini ham o‘rganmoqchiman” – 2500 dan ortiq ishtirokchi qatnashgan marafonda kuchli 7 likka kirganimdan juda xursandman, – deydi Ilhomjon Baxronov. – Marafonda berilgan vazifalarni 15 kun davomida o‘z vaqtida bajarib bordim. Ikkinchi bosqichga o‘ta olsam, yo‘llanmani qo‘lga kirita olaman deb o‘ylagandim va buni uddaladim. Marafondan oldin IELTS imtihonini topshirgani unga qo‘l kelgan. Chunki imtihonga tayyorlanish jarayoni ancha qizg‘in kechadi. Hozir esa IELTSdan 8 ball sohibi. “2023-yil avgust oyidan beri shu ilovadan foydalanaman. Interaktiv, bir vaqtda ko‘p tillarni o‘rganish imkoniyati va har bir mavzu uchun testlar mavjudligi juda ham foydali va samarali. Hozir rus va turk tillarini ilova orqali o‘rganishni boshlaganman. Turk tilini mukammal o‘rganib, keyingi marafonlarda turk tilidan qatnashish niyatim ham bor”, – deydi u. “Do‘stlarimga tavfiya qilaman” Komila Nurullayeva 2023-yil avgustdan beri ilova orqali ingliz va koreys tilini o‘rganadi. “Ilovaga rus tilida o‘tiladigan darslar qo‘shilsa, maqsadga muvofiq bo‘lardi. Chunki menga o‘xshab o‘zbek tilini yaxshi bilmaydiganlar ilovadan ayrim tillarni o‘rganishga qiynalishadi. Agar shu taklifim inobatga olinsa, bu ilovadan boshqa davlat vakillari ham foydalanish imkoniyati oshadi. Balki “duolingo” ilovasi darajasiga ham chiqib olishi mumkin. Bu ilovadan ham bir yildan beri foydalanaman. Lekin “minus” taraflari ham bor”.
24.4.2024 122
“Issiqxona qurib, kam bo‘lmadim” Yoshlar bandligini ta’minlash orqali ularni daromadli qilish, turmush farovonligini oshirish “Yoshlar va biznesni qo‘llab-quvvatlash yili” davlat dasturining ustuvor yo‘nalishi sifatida tanlab olingan. Natijada sohaning eng so‘nggi yutuqlari, bilim va tavsiyalaridan yosh dehqonlar unumli foydalanib, yaxshigina hosil yetishtirmoqda. E’tiborlisi shuki, avvalari qishloq xo‘jaligining katta qismida erkaklar faoliyat yuritgan bo‘lsa, hozir dehqonchilik xotin-qizlar uchun ham begona bo‘lmay qoldi. To‘rtko‘l tumanidagi “Shodlik” mahallasi markazga yaqin hududda joylashgan. Albatta, bu yoshlar siyosati borasida yaratilayotgan imkoniyat va imtiyozlardan mahalla yoshlarini o‘z vaqtida xabardor qilishga zamin yaratadi. Yoshlar yetakchisining bu borada shijoat va tashabbusi ko‘plab yoshlar hayotini ijobiy tomonga o‘zgartirdi. Ravshan Jonibekov yoshlar bilan hamjihatlikda ishlash, ularning muammolarini hal qilish borasida salmoqli natijalarga erishmoqda. – Mahallamiz balansida jami – 502 nafar yosh haqida ma’lumot jamlandi, – deydi yoshlar yetakchisi biz bilan suhbatda. — 2023-yilgi xatlov jarayonida 25 nafar ishsiz yoshni aniqladik. Mahalla idorasi vakillari, tumanimiz mutasaddilari bilan maslahatlashib, yil yakuniga qadar ularning 8 nafari doimiy ishga joylashtirilgan bo‘lsa, 10 nafariga hokim yordamchisi bilan birgalikda tadbirkorlik faoliyatini boshlashga ko‘maklashildi. Aniqrog‘i, ularga imtiyozli kredit olish hamda subsidiya asosida mehnat qurollarini ajratishga erishildi. Yana 9 nafar yosh qiziqishidan kelib chiqib, tumandagi monomarkazda kasb-hunar kursida o‘qib qaytdi. Ravshan Jonibekovning so‘zlariga ko‘ra, ayni paytda hudud yoshlarining ko‘p qismi dehqonchilik qilish uchun ijara asosida yer olish maqsadida murojaat qilmoqda. Mahalladagi “Quruvchilar” ko‘chasi 35-uyda yashovchi Saida To‘xtaboyeva hamda “Sumbula” ko‘chasi 3-uyda yashovchi Ayitgul Yo‘ldasheva ana shunday yoshlardan. Saida va Ayitgul ishsiz ekani va dehqonchilik qilishga istagi borligini bildirib, iloji boricha o‘z tomorqasidan samarali foydalanish uchun sharoit yaratib berishni so‘ragan edi. Buni inobatga olib, 2022-yil mart oyida yoshlar yetakchisi tavsiyasi bilan yoshlarning xonadon tomorqasiga issiqxona qurib berilgan. Bu dehqon qizlarimiz hayotida tom ma’noda yangi sahifa ochilishiga turtki bo‘ldi. Yurgan – daryo... Ravshan Jonibekov hamrohligida yuqorida tilga olingan qahramonlarimizning hozirgi kundagi faoliyati bilan tanishdik. – Issiqxonamiz maydoni 1 sotix. – deydi Saida To‘xtaboyeva. – Bodring, rediska, ko‘katlar yetishtiramiz. Mahsulotimizni qo‘ni-qo‘shnilar, yaqin hududdagi do‘kon egalari so‘rab kelishadi. Har yili o‘rtacha 200-300 kg. bodring, 100-150 kg.ga yaqin rediska va ko‘katlar olyapmiz. O‘zimdan tashqari, oila a’zolarim bo‘sh vaqtida issiqxona ishlarida ko‘maklashadi. Yurgan – daryo, o‘tirgan bo‘yra deyishganidek, har holda ro‘zg‘orimizga foydasi tegyapti. Erta bahor ilik uzildi paytda bodring va rediska sotishga tayyor bo‘ladi. Saida To‘xtaboyevaning aytishicha, xonadonda ayni paytda biogumus organik o‘g‘iti ham tayyorlanmoqda. Bu o‘g‘it yordamida mingdan ortiq pomidor ko‘chatlari yetishtiriladi. May oyi yakunida bodring hosilidan bo‘shagan yerga pomidor ekilib, to kech kuzgacha hosil olinadi. Har yili 7-10 million qo‘shimcha daromad shuning ortidan. Ayni paytda xonadon egalari yaqin hududda joylashgan 10 sotix bo‘sh yer maydoniga yoshlar yetakchisi bilan issiqxona qurishni rejalashtirmoqda. Issiqxona Atirguli So‘ng Ayitgul Yo‘ldashevaning issiqxonasi tomon otlandik. Ayitgulning turmush o‘rtog‘i Jasurbek Kenjayev ayni damda Rossiya Federatsiyasida ishlaydi. Bir nafar farzandning onasi oilada yagona mehnatga layoqatli bo‘lgani uchun issiqxona maydonini kengaytirib, ko‘proq hosil yetishtirish hamda daromadni yaxshilash maqsadida yoshlar yetakchisiga murojaat qilgan va issiqxona uning uyida ham qurib berilgan. Qahramonimiz bilan issiqxonaga kirar ekanmiz, 0,5 sotix maydonda baravj o‘sayotgan pomidor va bodring ko‘chatlaridan tashqari, issiqxona chetida ochilib yotgan gul ko‘chatlari ko‘zimizni quvnatib yubordi. – Gulchillikka avvaldan qiziqaman, – deydi Ayitgul. – Shuning uchun issiqxona bahonasida sevimli mashg‘ulotimni qilishga ham vaqt topyapman. Ko‘chat yetishtirish, mahalliy va mineral o‘g‘itlar sotib olishga o‘rtacha 200-300 ming so‘m sarflaymiz. Erongul, kartoshkagul, aloe kabi gullarimiz o‘rtacha 1000-2000 so‘mdan sotiladi. Gullarimizni hududdagi tashkilotlar, maktab va jamoat joylariga ekish uchun yetkazib beramiz. 10-15 kundan keyin bodringimiz tayyor bo‘ladi. Asosan, uy bekalari tuzlama va salat tayyorlash uchun so‘raydi. Shu desangiz, to kech kuzgacha issiqxonadan chiqmaymiz. Ayitgul Yo‘ldashevaning aytishicha, issiqxonada bodringning o‘rtapishar “Gulnoz”, pomidorning “Do‘stlik” navi parvarishlanmoqda. Bir burchakga ertapishar rediska ekilganiga esa 1 oydan oshdi. Yaqin kunlarda bu mahsulot bozor peshtaxtasidan o‘rin oladi. Ishning ko‘zini bilgan Ayitgul Yo‘ldashevaning mo‘jazgina issiqxonasida piyoz, sarimsoqpiyoz va ko‘katlar ham nish urgan. Yurtning ro‘zg‘orida sen baraka, bol... – Bu issiqxonalardan yoshlarimiz samarali foydalanmoqda, – deydi yoshlar yetakchisi Ravshan Jonibekov. – Har yili erta bahorda sabzavot ko‘chatlarini yetishtirib, qo‘shnilarga va bozorga olib chiqib sotishni kanda qilishmaydi. Oddiy tomorqaga nisbatan bir oy oldin yaxshi hosil olib, oilasi daromadlariga hissasini qo‘shib kelmoqda. Darhaqiqat, mehnat insonni ulug‘laydi. Kichik maydonda o‘zining bo‘sh vaqtini behuda o‘tkazmasdan, yaqinlari bilan birga yerga mehr berayotgan qahramonlarimizning ertangi kunga ishonchi yuksak. Nozik xilqat vakilalarining uddaburonligi, mehnatsevarligi, nafaqat oilasi, balki qo‘ni-qo‘shnisi uchun manfaatli bo‘lmoqda. Shularni teran anglab, Oydin Hojiyevaning dehqon ayollarga bag‘ishlangan “Yurtning ro‘zg‘orida sen baraka, bol...” satrlari xayolimizdan o‘tdi.